Soru:
Selamün aleyküm hocam ben İstanbul'dan yazıyorum. Sahih
imihal'de dün bir hadis gördüm Nebi sallallahu aleyhi ve sellem kuru hurma
ile tam olgunlaşmamış hurmayı aynı şey tencerede pişirip hoşafının
yapılmasını ve içilmesini yasakladı diye. Zaten siz de diğer sitede bunu
yazmışsınız güncellersek kuru kayısıyla kuru erik, kuru elma ile kuru üzüm yani
ve benzeri 2-3 çeşit meyve kuru meyvelerin de aynı şekilde yapılması da bu
hükmün altına girer mi ya da işte yaş erikle yaş elma yaş erik yaş kayısı
ve benzeri meyve çeşitlerini de yaşlarında suyunun yapılıp içilmesi de aynı
hükmün içine girer mi bunu soracaktım da detaylandırırsanız sevinirim
Cevap:
Aleykum selam ve rahmetullah. Bu konuda gelen hadisler
izaha ihtiyaç bırakmayacak kadar açıktır. Bazıları şu şekildedir:
El-Muhtar b. Fulful rahimehullah’tan: “Enes
radıyallahu anh dedi ki:
نَهَى
رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ نَجْمَعَ شَيْئَيْنِ نَبِيذًا
يَبْغِي أَحَدُهُمَا عَلَى صَاحِبِهِ قَالَ وَسَأَلْتُهُ عَنِ الْفَضِيخِ فَنَهَانِي
عَنْهُ قَالَ كَانَ يَكْرَهُ الْمُذَنِّبَ مِنَ الْبُسْرِ مَخَافَةَ أَنْ يَكُونَا
شَيْئَيْنِ فَكُنَّا نَقْطَعُهُ
“Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem biri
diğerine baskın çıkıp mahiyetini değiştirecek türde olan iki cins meyvenin
karışımından nebiz (hoşaf) yapmamızı yasakladı.” Ben Enes radiyallahu anh’e fadih (hurmanın koruğu ile kurusunun karışımından
yapılan hoşafı) sorduğumda beni bundan yasakladı ve şöyle dedi:
“Aynı şekilde iki şeyin karışımı olur endişesiyle dip
kısmı olgunlaşmaya yüz tutmuş koruk hurmadan da meşrubat yapmayı kerih görürdü
ki, bundan dolayı hurma koruğundaki o kısımları keser, öyle hoşaf yapardık.”[1]
Bu hadisin arapça metninde geçen “nebiz” kelimesi, meyvenin
üzerine su ilave edilerek kaynatılmasıyla elde edilen, bizim hoşaf dediğimiz
içecektir. Meyveye su ilave ederek kaynatma işlemine de “intibâz” denilir.
Dolayısıyla bu hadiste iki farklı cinsten meyvenin bir
arada kaynatılarak hoşaf yapılması yasaklanmakta, öyle ki aynı cins meyvenin
olgunu ile tam olgunlaşmamışı dahi iki ayrı cins olarak değerlendirilmektedir. Bu
manada diğer bir hadis şu şekildedir:
İbn Ebi Leylâ rahimehullah’tan: “Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in
ashabından biri dedi ki:
عَنِ النَّبِيِّ
صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ نَهَى عَنِ الْبَلَحِ وَالتَّمْرِ وَالزَّبِيبِ
“Nebî sallallahu aleyhi ve sellem yeni olgunlaşmış yaş hurma ile kuru hurmayı bir araya koyup da ikisinin
birden hoşaf yapılmasını ve kuru üzümle kuru hurmayı bir yere koyarak ikisinin
birden hoşaf yapılmasını yasakladı.”[2]
Taze meyvelerin suyunun sıkılıp karıştırılması ise bu
konudaki yasakların kapsamında değildir. İki cins meyvenin karıştırılması hakkındaki
yasak ancak nebiz yani hoşaf yapımı hakkındadır. Bu konuda gelen diğer bazı
hadisler de şu şekildedir;
Ma’bed b. Kab rahimehullah, iki kıbleyede namaz
kılmış sahabeden olan annesinden rivayet ediyor:
أَنَّ
رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَهَى عَنِ الْخَلِيطَيْنِ وَقَالَ
انْبِذُوا كُلَّ وَاحْدٍ مِنْهُمَا عَلَى حِدَتِهِ
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem iki
şeyin karıştırılarak hoşaf yapılmasından yasakladı ve buyurdu ki:
“Her birini tek başına hoşaf yapın.”[3]
Aişe radiyallahu anha’dan:
أَنَّ
رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَهَى عَنِ الْخَلِيطَيْنِ
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem iki
şeyin karıştırılarak hoşaf yapılmasından yasakladı.”[4]
Aynısını Ebu Talha radiyallahu anh rivayet etti.[5]
[1]
Hasen. Nesai (5563) Nesâî
Sunenu'l-Kubrâ (5072) İbn Hazm el-Muhalla (7/513) İbn Abdilber et-Temhid
(5/160)
[2]
Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih.
Nesâî el-İgrab (91) Ahmed (4/314) Ebû Dâvûd (3705) Nesâî (5547) Nesâî
Sunenu'l-Kubrâ (5056, 6796) Mukbil b. Hadi Sahihu’l-Musned (1479)
[3]
Muslim'in şartına göre sahih. Şafii
Musned (s.287) Şafii el-Umm (6/179) Muzeni Sunenu’l-Me’sure Li’ş-Lafii (567)
İbn Vehb Muvatta (20) Begavi Şerhu’s-Sunne (3017) Darekutni el-İlel (3187)
[4]
Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Tayalisi
(1584) İbn Hazm el-Muhalla (7/513)
[5]
Hasen. Taberânî Mu'cemu'l-Kebîr
(5/99)
