Mustafa el-Adevî şöyle demiştir:
فالأخ يسأل عن طريقة الجمع بين الوارد عن
النبي صلى الله عليه وسلم :(( من شرب قائماً فليستقئ )) وعن شربه قائماً فقد ثبت
في الصحيح أن النبي شرب قائماً أولاً : رواية
(( من شرب قائماً فليستقئ )) ضعيفة لكن ثبت أن النبي زجر عن الشرب قائماً ثبت من
عدة وجوه لكن كيف الجمع العلماء جمعوا بين شربه قائماً ونهيه عن الشرب قائماً أن
النهي ليس للتحريم إنما هو للتنزيه فقالوا إن شرب النبي قائماً صارف للنهي من
التحريم إلى التنزيه والأولى أن تشرب جالساً مطمئناً والله أعلم
“Bir kardeş Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’den “Kim ayakta
içerse kussun” hadisi ile Sahih’te sabit olan Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in
ayakta içmesine dair rivayetin arasının nasıl bulunacağını soruyor. Öncelikle: “Kim
ayakta içerse kussun” hadisi zayıftır. Lakin Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in
ayakta içmekten yasaklaması birçok yoldan sabittir. Lakin bunların arası nasıl
bulunur? Alimler ayakta içmek ile bundan yasaklamanın arasını; bu konudaki
yasağın haramlık için değil, tenzih için olduğunu söyleyerek bulmuşlardır.
Şöyle demişlerdir: Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in ayakta içmesi, bu konudaki
yasağı haramlıktan tenzihe çevirmektedir. Evlâ olanı rahat bir şekilde oturarak
içmektir. Allah en iyi bilendir.”
* Ebu Muaz’ın notu:
“Sizden biriniz ayakta içmesin. Kim unutarak (ayakta) içerse kussun” hadisini
Muslim (2026) Ebu Hureyre radıyallahu anh’den rivayet etmiştir. İsnadında Ömer
b. Hamze zayıftır. "Kim ayakta içerse kussun" lafzı münkerdir. Şeyh el-Elbani de bu ziyadenin zayıf olduğunu
söylemiştir. (Bkz.: es-Sahiha 1/174 no: 175) Mahfuz olan lafzı: “Şayet
ayakta içen karnında ne olduğunu bilseydi kusmak isterdi” şeklindedir. Bu
lafızla: İbn Hibban (12/142) Ahmed (2/283) Bezzar (14/353, 16/137) Ebu Hureyre radıyallahu anh'den rivayet
ettiler. Bkz.: el-Elbani, es-Sahiha (176) Bu lafız hadisteki yasaklığın kerahet
için olduğuna delalet etmektedir. Tahavi’nin Muşkilu’l-Asar’daki (3/18)
rivayetinde şu ziyade vardır: “Ebu Hureyre’nin bu rivayeti Ali radıyallahu anh’e
ulaşınca kalktı ve ayakta içti…” İsnadı sahihtir.
Ebu Hureyre radıyallahu anh’den gelen diğer bir
rivayet şöyledir: “Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem bir adamın ayakta
içtiğini gördü ve ona: “Seninle beraber kedinin içmesinden hoşlanır mıydın?”
dedi. Adam: “Hayır” dedi. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem: “Ondan
daha şerlisi olan şeytan seninle beraber içmiştir” buyurdu.
Bunu Ahmed
(2/301) Beyhaki Şuab’da (5/108) ve Bezzar (5/303) rivayet ettiler. el-Elbani sahih demiştir. Bkz.: es-Sahiha (1/174) İsnadındaki
Ebu Ziyad et-Tahhan hakkındaki meçhullük şüphesi ve rivayet yollarından
bazısında hadisin lafzındaki ızdırap sebebiyle isnadı eleştirilmiştir. Zira bir defasında Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'in bu adama "Kus" diye emrettiğini zikretmiş, diğer rivayette bu emri zikretmemiştir.
