Güneşin batı ufkunda kaybolduğunu görmelerine rağmen bilinçaltlarına takvimlerde belirlenen vakitlerle ilgili tereddütlerin yerleşmiş olmasından dolayı - zira özellikle dağ yamaçlarında yaşayan müslümanlar için güneş, takvimlerde belirlenen vakitlerden çok erken batmakta, bu fark bazen bir saati bulmaktadır - iftar etmeyi geciktiren kardeşlerin istifadeleri için İbn Hacer'in Buhari şerhi Fethu'l-Bari'den bir önceki yazıyı naklettikten sonra Halid b. Ali el-Muşeykıh’ın; Marifetu Evkati’s-Sıyam kitabından (s.36) aşağıdaki kısmı da tercüme ediyorum - Ebu Muaz -
Halid e-Muşeykıh şöyle demektedir:
“Fakihler arasında iftar vaktinin güneşin batışının
gerçekleşmesiyle girdiği hususunda ihtilaf yoktur. Delili:
1- Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: “Sonra geceye kadar orucu
tamamlayın” Bakara 187
Gece ise güneşin batışı ile başlar.
2- İbn Ömer radıyallahu anhuma hadisinde şöyle buyrulmuştur:
“Gece şuradan geldiğinde, gündüz şuradan gittiğinde oruçlu iftar etmiştir.”
Gecenin gelmesi ve gündüzün gitmesi; güneşin batışıyla
gerçekleşir.
Uyarı: “Uçağa binen bir kimse, yakın beldenin iftar vaktini
saat veya benzeri bir vasıtayla öğrense, fakat uçağın yüksekte olması sebebiyle
güneşi görse o iftar edemez. Nitekim es-Subkî, Bazı Hanefilerden şöyle
nakleder: “İskenderiye’de güneş battı, fakat minarede olan kimse güneşi
görüyor, bu durumda iftar nasıl olur?” diye sorulunca şöyle dedi: “Belde
halkının iftar etmesi caizdir. Minare üzerindeki ise iftar edemez.”
Delili: Allah Teâlâ’nın: “Geceye kadar orucu tamamlayın”
ayetidir. Güneşi görmekte olan kimse için bu gaye gerçekleşmemiştir.
Müstehap Olan Vakit:
Bu ancak güneşin batmasının gerçekleşmesiyle olur. Bunun
delilleri:
1- Sehl b. Sa’d radıyallahu anh’ın Nebî sallallahu aleyhi ve
sellem’den rivayeti: “İnsanlar iftarda acele ettikleri sürece hayır üzere
olurlar.”
İftarda acele etmek ancak güneşin batışı ile vaktin girmesi
üzerine iftar etmekle olur.
2- Ebu Hureyre radıyallahu anh’den: Nebî sallallahu aleyhi
ve sellem şöyle buyurdu: “Din, insanlar iftarda acele ettikleri sürece galip
olmaya devam eder. Zira Yahudi ve Hristiyanlar geciktirirler.”
3- Ebu Atiyye şöyle demiştir: “Ben ve Mesruk Aişe radıyallahu
anha’ya gittik. Dedik ki: “Ey Müminlerin annesi! Rasulullah sallallahu aleyhi
ve sellem’in ashabından iki kişiden biri iftarda ve namazda acele ediyor,
diğeri ise iftarı ve namazı geciktiriyor” Dedi ki: “Hangisi iftarda ve namazda acele ediyor?” Biz: “Abdullah
b. Mes’ud” dedik. Dedi ki: “Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem de böyle
yapardı.”
4- Enes radıyallahu anh’den: “Nebî sallallahu aleyhi ve
sellem namazı kılmadan önce birkaç hurma ile iftar ederdi”
5- Ali radıyallahu anh güneş battığı zaman iftar eder, sonra
namaz kılardı.
6- Huzeyfe radıyallahu anh güneş battığı zaman çok az
oyalanır sonra iftar ederdi.
7- İbn abbas radıyallahu anhuma güneş battığı zaman namazdan
önce iftar ederdi.
8- Amr b. Meymun dedi ki: “Muhammed sallallahu aleyhi ve
sellem’in ashabı iftarda insanların en çok acele edenleri ve sahuru en çok
geciktirenleri idiler.”
