Şeyh Abdulaziz
et-Tarifî’ye şöyle soruldu: “Ebu Ubeyde’nin babası İbn Mes’ud’dan rivayeti,
Said (b. El-Museyyeb)’in Ömer radıyallahu anh’den rivayeti, Amir (eş-Şa’bî)nin
Ali radıyallahu anh’den rivayeti ve el-Hasen (el-Basrî)’nin Semura radıyallahu
anh’den rivayetinin sıhhati nedir?”
Cevap: Birincisi: Ebu
Ubeyde’nin babasından rivayetinde aslolan sıhhattir. Ancak metni düzgün
değilse, metninde nekâret gibi bir şey varsa hariç. Hafız Tirmizî’nin böyle
rivayeti birçok yerde sahihlediğini gördüm. Az bir yerde de illetlendiriyordu.
İbnu’l-Medini, Nesâî, Darekutni gibi hafızların cumhuru Ebu Ubeyde’nin, babası
İbn Mes’ud radıyallahu anh’den rivayetini kabul etmişlerdir.[1]
İkincisi: Said’in Ömer
radıyallahu anh’den rivayetinde aslolan sıhhattir. Ancak metni düzgün değil
veya nekâret varsa bu hariç. Ahmed, Yahya b. Said, Tirmizî, Ebu Hatim er-Razi
ve başka hafızlar Said b. El-Museyyeb’in Ömer radıyallahu anh’den rivayetini
sahih kabul etmişlerdir.
Üçüncüsü: Amir’in Ali
radıyallahu anh’den rivayeti zayıftır.
Bununla beraber Amir (eş-Şa’bî), Ali radıyallahu anh’ı görmüş olması,
Said’in Ömer radıyallahu anh’den rivayetinden daha yakındır. Ancak hafızlar
Said’in Ömer radıyallahu anh’den rivayeti kabul ederlerken Amir’in Ali
radıyallahu anh’den rivayetini reddetmişlerdir. Çünkü Amir zayıf kimselerden
hadis rivayeti konusunda gevşek idi. Çoğunlukla Amir (eş-Şa’bî) ile Ali
radıyallahu anh arasında el-Haris el-A’ver gibi zayıf bir ravi vasıta olup Amir
onu zikretmiyordu. Amir’in Ali radıyallahu anh’den feraiz konusunda yaptığı
rivayetlerin geneli Haris el-A’ver vasıtasıyladır. Yine Amir, Cabir el-Cufî
gibi zayıf raviler vasıtasıyla da Ali radıyallahu anh’den rivayette
bulunmuştur.
Dördüncüsü: Hasen
el-Basri’nin Semura radıyallahu anh’den rivayetini önceki hafızların geneli
kabul etmişlerdir. Metinde münkerlik olmadığı sürece aslolan bu rivayetin kabul
edilmesidir. Nitekim Buhârî, İbnu’l-Medini, Ebû Dâvûd, Tirmizî, Ebu Hatim, İbn
Huzeyme ve başkaları bu rivayeti sahih kabul etmişlerdir. Hasen’in Semura
radıyallahu anh’den Akika hadisi dışındaki rivayetlerini Nesâî, el-Berdici, İbn
Asakir gibi bazı hafızlar zayıf kabul etmişlerdir.
[1] Yakub b. Şeybe dedi ki: “Ashabımız Ebu Ubeyde’nin babası (Abdullah b. Mes’ud) radıyallahu anh’den rivayetini müsned yani muttasıl hadis saymışlardır. Çünkü Ebu Ubeyde babasının sahih hadislerini bilir. Bu konuda münker bir rivayet de getirmemiştir.” (İbn Receb Şerhu İleli’t-Tirmizî (1/544)
Bu gayet açık bir ifadedir. Nitekim hafızlar Ebu Ubeyde’nin babasından rivayetlerini araştırmışlar ve münker bir rivayet görmemişlerdir. Şüphesiz o, babasının rivayetlerini başkalarından daha iyi bilir. İbn Receb dedi ki: “Ebu Ubeyde babasından iştmemiştir. Lakin babasından rivayetleri sahihtir.” Yine dedi ki: “Ebu Ubeyde, babasından işitmemiş olsa dahi bu rivayetleri sahihtir. Bu rivayetleri babasının hadislerini iyi bilen sika aile fertlerinden almıştır. İbnu’l-Medini ve başkaları böyle demişlerdir.”
