Sahih İlmihal’in 4. Baskısında el-Elbani’nin tashihine tabi olarak şu hadisi zikretmiştim:
Huneyde b.
Hâlid hanımından, o da Rasûlullah r’in zevcelerinden birinden
anlatıyor: ‘Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Zilhicce’den dokuz günle
Aşura günü oruç tutardı. Bir de her aydan üç gün, ayın ilk pazartesi ile
perşembe günü oruç tutardı.’ Ebû Dâvûd (2437) Nesâî (4/205, 220, 221)
Ahmed (5/271, 6/288, 423) Beyhakî’nin (4/284, 285)
Bu hadisi detaylı incelediğimde zayıf olduğunu anladım ve
Sahih İlmihal’in beşinci baskısı için hazırladığım metinden bunu çıkarmıştım.
Lakin Sahih Hadis Kulliyat’ının neşrinden sonra İlmihal’in artık baskısını
yapmaktan vazgeçtiğim için burada bu rivayetin illetini açıklamak gerekti.
Sahih Hadis Kulliyat’ında Muslim’in Aişe radıyallahu anha’dan rivayet ettiği, Rasulullah
sallallahu aleyhi ve sellem’in Zulhicce’de oruç tuttuğunu hiç görmediğine dair
hadisi zikretmekle yetinmiştim.
Huneyde b. Halid’in yukarıda geçen hadisine gelince,
el-Elbani bu hadisin sahih olduğuna hükmetmişse de ızdıraptan dolayı bu hadis
zayıftır.
Huneyde bunu bazen annesinden, o da Umm Seleme radıyallahu
anha’dan rivayet etmiştir. Bazen Hafsa bt. Ömer radıyallahu anhuma’dan rivayet
etmiştir. Bazen de yukarıda geçtiği gibi hanımı vasıtasıyla Rasulullah
sallallahu aleyhi ve sellem’in hanımlarından birinden diyerek isim vermeden
rivayet etmiştir.
Nesâî’nin diğer rivayetinde Huneyde dedi ki: “Mü’minlerin
annesinin yanına girdim…” Görüldüğü gibi bu lafızda da ızdırap vardır.
Bu hadis, Huneyde’den el-Hur b. Sayyah rivayet etmiştir
ki, bu hadis bazen de el-Hur b.es-Sayyah’ın İbn Ömer radıyallahu anhuma’dan doğrudan
rivayeti olarak gelmiştir. Ancak o tarikte Şerik b. Abdillah’ın hafızası
kötüdür.
Bu hadis, Muslim’in (1176) rivayetinde Aişe radıyallahu
anha’nın “Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’i on günlerde oruç tutarken
hiç görmedim” hadisine aykırıdır.
Zulhicce ayının on günü hakkında birçok sahabeden sabit
olan rivayet şu lafızladır:
ما
من أيام العملُ الصالح فيها أحبُّ إلى الله من هذه الأيام
“Allah’a salih amelin bu günlerden daha sevimli olduğu
bir gün yoktur.” (Sahih. İbn Abbas radıyallahu anhuma’dan; İbn Mace 1727 Ebû
Dâvûd (2438)
Bu salih ameller arasında oruç yoktur! Bazı kimseler oruç
da salih ameldir diyerek bu son zikrettiğim hadisten dolayı oruç tutmayı meşru
görüp delil getiriyorlar! Lakin şu inceliği dikkatten kaçırıyorlar: Oruç amel
değil, terktir! Oruç, gündüz vaktinde Allah için yeme, içme ve cinsel ilişkiyi terk
etmektir. Terk başka bir şey, amel başka bir şeydir! Nitekim kudsi hadiste
şöyle buyrulur:
Ebu Hureyre radiyallahu anh’den: Rasûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
قَالَ اللَّهُ كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلَّا
الصِّيَامَ فَإِنَّهُ لِي وَأَنَا أَجْزِي بِهِ…
“Allah şöyle buyurdu: “Âdemoğlu’nun her
ameli kendisi içindir. Ancak oruç hariçtir. Zira oruç benim içindir ve onun
karşılığını ben veririm…” Buhârî (1904, 1894) Muslim (1151)
İbn Vehb’in Muvatta’ında (315) sahih isnadla rivayetinde bu
hadis şu ziyade ile gelmiştir:
إِلَّا الصِّيَامَ فَهُوَ لِي وَأَنَا
أَجْزِي بِهِ، لَا يَدَعُ الطَّعَامَ إِلَّا لِي، وَلَا الشُّرْبَ، وَلَا
اللَّذَّةَ إِلا لِي، وَلَا يَدَعُ الشَّهْوَةَ إِلَّا لِي
“… Ancak oruç hariç! Onun karşılığını bizzat veririm.
Yemeğini ancak benim için terk eder, içmeyi, lezzeti ancak benim için terkeder,
şehvetini de ancak benim için terk eder..”
Oruç, aslı itibarıyla bir amel değil, terktir! Bu yüzden
Zulhicce ayının ilk on gününde nafile namaz, gece namazı, zikir, sadaka, kıraat
gibi salih amellerle meşgul olarak değerlendirmek gerekir. On günlerde oruca
teşvik eden zayıf hadisler gelmiştir ancak sahih bir rivayet sabit olmamıştır.
