Sözlerin en doğrusu Allah'ın kelamı, yolların en hayırlısı Muhammed Aleyhisselam'ın yoludur. Dinde her sonradan çıkarılan şey bidattir.Her bidat sapıklıktır ve her sapıklık da cehennemdedir (Muslim no: 867)

Duâ

Duâ

Daru's-Sunne Neşidler

25 Nisan 2019 Perşembe

Ayrılırken Musafaha Etmenin Hükmü

Ayrılırken Musafaha Etmenin Hükmü
Ebu Muaz el-Çubukâbâdî
Bismillah. Hamd Allah içindir. O'na hamd eder, O'ndan yardım ister ve O'ndan bağışlanma dileriz. Nefislerimizin şerrinden ve amellerimizin kötülüğünden O'na sığınırız. Allah kimi hidayet etmişse onu saptıracak yoktur, kimi de saptırmışsa onu hidayet edecek yoktur. Şehadet ederim ki Allah'tan başka ibadete layık hak ilah yoktur. yine şehadet ederim ki Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem O'nun kulu ve rasulüdür. Bundan sonra:
Karşılaşınca musafaha etmek sünnettir. Bu konuda gelen hadisler çok ve meşhurdur. Lakin ayrılırken musafaha etme konusunda bir şüphe meydana gelmiş, bazıları bunun bid’at olduğunu iddia etmişlerdir. Meselenin tahkikinin sonucunda ayrılırken musafaha etmenin meşrû olduğu anlaşılmıştır. Ancak bunun meşruluk derecesi, karşılaşma anındaki meşruluk derecesinden aşağıdadır.
Şeyh Mukbil b. Hadi rahimehullah’a ayrılırken musafaha etmek hakkında sorulduğunda şöyle demiştir:
لا أعلم دليلاً على هذا المصافحة تكون عند اللقاء نعم النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم عند أن ودع أمير جيشٍ مسك بيده فهل كانت مصافحة أم كانت نسك بيده ليمشي معه قليلاً فإنه ربما يودع المسافر ويمشي معه قليلاً أما هذا بخصوصه فلا أعلم دليلاً عند الفراق والذي جاء في اللقاء إذا إلتقا المسلمان فتصافحا سقطت ذنوبهما أو خطاياهما من أصابعهما أو بهذا المعنى
السائل: وهل تصل إلى حد البدعة؟
الشيخ: إذا دويم عليها
“Buna bir delil bilmiyorum. Musafaha karşılaşınca yapılır. Evet, Nebî sallallahu aleyhi ve sellem ordu komutanını gönderirken elinden tutmuştur. Bunu musafaha etmek için mi, yoksa onunla beraber yürüyüp teşyî (yolcu) etmek için mi yaptı? Bazen kişi misafiri yolcu etmek için onunla beraber biraz yürür. Ama özellikle ayrılırken musafaha hakkında bir delil bilmiyorum. Karşılaşınca musafaha etmek hakkında: “İki müslüman karşılaşınca musafaha ettiklerinde günahları veya hataları parmaklarından dökülür” veya bu manada hadisler gelmiştir.”
Soru sahibi dedi ki: “Peki ayrılırken musafaha bid’at sınırına ulaşır mı?”
Mukbil rahimehullah dedi ki: “Eğer buna devam edilirse.”[1]
Şeyh Mukbil rahimehullah veda esnasında el tutma hakkındaki rivayetleri musafahadan başka bir şey olabileceği ihtimali sebebiyle delil olarak görmemiştir. Lakin aşağıda aktaracağım üzere, söz konusu rivayetler ayrılırken musafahaya delalet etmektedir:
Tirmizî, Abdullah b. Ömer radiyallahu anhuma’dan şöyle rivayet etmiştir:
كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا وَدَّعَ رَجُلًا أَخَذَ بِيَدِهِ فَلَا يَدَعُهَا حَتَّى يَكُونَ الرَّجُلُ هُوَ يَدَعُ يَدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَيَقُولُ اسْتَوْدِعِ اللَّهَ دِينَكَ وَأَمَانَتَكَ وَآخِرَ عَمَلِكَ
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bir kimseyi yolcu ederken elinden tutar, o kişi Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in elini bırakmadığı sürece o da elini bırakmaz ve şöyle derdi:
Dinini, emanetini ve amelinin sonucunu Allah’a emanet ediyorum.”[2]
İmam Ahmed’in rivayetinde şu şekildedir: Kaz’a (b. Yahya) rahimehullah dedi ki:
قَالَ عَبْدُ اللهِ بْنُ عُمَرَ وَأَرْسَلَنِي فِي حَاجَةٍ لَهُ فَقَالَ تَعَالَ حَتَّى أُوَدِّعَكَ كَمَا وَدَّعَنِي رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَأَرْسَلَنِي فِي حَاجَةٍ لَهُ فَأَخَذَ بِيَدِي فَقَالَ أَسْتَوْدِعُ اللهَ دِينَكَ وَأَمَانَتَكَ وَخَوَاتِيمَ عَمَلِكَ
“Abdullah b. Ömer radiyallahu anhuma beni bir ihtiyacı için gönderirken dedi ki:
“Gel sana Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in bana veda ettiği gibi veda edeyim. O beni bir ihtiyacı için gönderirken elimden tuttu ve şöyle buyurdu
Dinini, emanetini ve amelinin sonucunu Allah’a emanet ediyorum.”[3]
Bu hadis açık bir şekilde ayrılırken musafaha etmenin meşru olduğuna delalet etmektedir.
Hatta Nesâî’nin rivayet lafzı şu şekildedir: Kaz’a (b. Yahya) rahimehullah dedi ki:
كُنْتُ عِنْدَ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ فَأَرَدْتُ الِانْصِرَافَ فَقَالَ كَمَا أَنْتَ حَتَّى أُوَدِّعَكَ كَمَا وَدَّعَنِي النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَخَذَ بِيَدِي فَصَافَحَنِي ثُمَّ قَالَ أَسْتَوْدِعُ اللهَ دَيْنَكَ وَأَمَانَتَكَ وَخَوَاتِيمَ عَمَلِكَ
“Abdullah b. Ömer radiyallahu anhuma’nın yanında idim. Ayrılmak istediğimde dedi ki:
“Dur da sana Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in bana veda ettiği gibi veda edeyim. Nebî sallallahu aleyhi ve sellem elimden tutup benimle musafaha etti ve şöyle buyurdu:
Dinini, emanetini ve amelinin sonucunu Allah’a emanet ediyorum.”[4]
Yine Nesâî’nin diğer lafzı şöyledir:
فَأَخَذَ بِيَدِي فَحَرَّكَهَا
“Nebî sallallahu aleyhi ve sellem elimden tuttu ve hareket ettirdi.”[5]
El-Elbani rahimehullah bu hadis hakkında şöyle demiştir:
الأخذ باليد الواحدة في المصافحة وقد جاء ذكرها في أحاديث كثيرة,وعلى مادل عليه هذا الحديث يدل اشتقاق هذه اللفظة في اللغة ففي لسان العرب: والمصافحة الأخذ باليد والتصافح مثله والرجل يصافح الرجل إذا وضع صفح كفه في صفح كفه, وصفحا كفيهما وجهاهما ومنه حديث المصافحة عند اللقاء وهي مفاعلة من إلصاق صفح الكف بالكف وإقبال الوجه بالوجه
“Bu hadiste tek elle tutarak musafaha etmek geçmektedir. Nitekim birçok hadislerde bu zikredilmiştir. Hadisin lafzında lügatte iştikak olarak bu manaya delalet vardır. Lisanu’l-Arab’da şöyle geçer: “Musafaha el ile tutmaktur. Tasafuh kelimesi de böyledir. Kişinin biriyle musafa etmesi; avucunu açık halde onun açık avucuna koymasıdır. Her ikisinin de avuçlarının açık tarafları birbirine bakar. Karşılaşma anında musafaha hadisi bu manada mufâ’ale kalıbındandır. Bu da avucun iç tarafıyla avucun iç tarafını birbirine getirmek ve yüz yüze dönmektir.”
Sonra el-Elbani rahimehullah musafaha hakkında Huzeyfe radiyallahu anh hadisini zikrettikten sonra şu uyarıyı da ekliyor:
فهذ الأحاديث كلها تدل على أن السنة في المصافحة الأخذ باليد الواحدة فما يفعله بعض المشايخ من التصافح باليدين كلتيهما خلاف السنة فليعلم هذا
“Bu hadislerin hepsinde musafahada sünnet olanın tek elle tutmak olduğuna delil vardır. Bazı şeyhlerin iki eliyle tutarak musafaha etmeleri sünnete aykırıdır. Bu iyi biline!” Sonra şöyle demektedir:
أن المصافحة تشرع عند المفارقة أيضآ لقوله صلى الله عليه وسلم إذا دخل أحدكم المجلس فليسلم وإذا خرج فليسلم فليست الأولى بأحق من الأخرى فقول بعضهم إن المصافحة عند المفارقة بدعة مما لا وجه له نعم أن الواقف على الأحاديث الواردة في المصافحة عند الملاقاة يجدها أكثر وأقوى أن الأحاديث الواردة في المصافحة عند المفارقة ومن كان فقيه النفس يستنتج من ذلك أن المصافحة الثانية ليست مشروعيتها كالأولى في الرتبة فالأولى سنة والأخرى مستحبة وأما أنها بدعة فلا للدليل الذي ذكرنا واما المصافحة عقب الصلوات, فبدعة لاشك فيها إلا أن تكون بين اثنين لم يكونا قد تلاقيا قبل ذلك فهي سنة كما علمت وقد صرح بذلك جماعة من العلماء منهم العز بن عبدالسلام وسنذكر نص كلامه في ذلك في رسالتنا الرابعة من تسديد الإصابة إن شاء الله
“Muhakkak ki ayrılırken de musafaha yapmak meşrudur. Zira Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:
Biriniz meclise girdiğinde selam versin. Çıkarken de selam versin. İlk selam diğer selamdan daha evla değildir.” Bazılarının ayrılırken musafaha etmenin bid’at olduğunu söylemesinin bir itibar edilecek bir yönü yoktur. Evet, ayrılırken musafahaya dair gelen hadislere bakan kimse eğer fakih ise buradan ikinci musafahanın meşruluk mertebesi bakımından ilki (karşılaşma anındaki) kadar olmadığı sonucunu çıkarır. Karşılaşma anındaki musafaha sünnettir, ayrılırken musafaha ise mustehaptır. Ama zikrettiğimiz delilden dolayı bid’at olması söz konusu değildir. Fakat namazların arkasından musafaha etmeye gelince bunun bid’at olduğunda tereddüt yoktur. Ancak daha önce karşılaşmamış iki kişi musafaha ediyorsa bu hariçtir. Bilindiği gibi karşılaşınca yapılan musafaha sünnettir. Namazlardan sonra musafaha etmenin bid’at olduğunu aralarında el-İz b. Abdisselam’ın da bulunduğu âlimlerden bir cemaat belirtmişlerdir.”[6]


[1] Es’iletu’l-Benanî Li’l-Allameti’l-Yemanî adlı kasetten.
[2] Sahih. Tirmizî (3442)
[3] Sahih. Ahmed (2/38) Nesâî Sunenu'l-Kubrâ (10269) Nesâî Amelu’l-Yevm ve’l-Leyle (512) Abd b. Humeyd (832) Mehamili ed-Dua (4) Beyhakî (5/251) Beyhakî Daavat (455) İbn Asakir Tarih (49/317) el-Elbani es-Sahiha (1/48)
[4] Sahih. Nesâî Sunenu'l-Kubrâ (10270) Nesâî Amelu’l-Yevm ve’l-Leyle (513) Hatib el-Cami Liahlaki’r-Ravi (1723) İbn Asakir Tarih (49/316)
[5] Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Nesâî Sunenu'l-Kubrâ (10271) Nesâî Amelu’l-Yevm ve’l-Leyle (514)
[6] El-Elbani es-Sahiha (1/53 no 16)

Meclislerin Keffareti

Meclislerin Keffareti
"Subhâneka'llâhumme ve bihamdik ve eşhedu en lâ ilâhe illâ ente estağfiruke ve etûbu ileyk" (Taberani 10/164, el-Elbânî Sahîhu'l-Câmi (4487)