* İhtilaf edilen meselelerden biri olan "hacamat ücreti" meselesi ile ilgili tahkikimi, henüz çalışmasına devam ettiğim Sahih Nebevî Tıp adlı kitabımdan naklediyorum:
Ebu Hureyre radiyallahu anh’den:
نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّه
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ كَسْبِ الْحَجَّامِ وَعَنْ ثَمَنِ الْكَلْبِ وَعَنْ
عَسْبِ الْفَحْلِ
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem hacamatçının kazancından, köpeğin
ücretinden ve hayvan çiftleştirme ücretinden yasakladı.”[1]
Rafi b. Hadic radiyallahu anh’den: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem
buyurdu ki:
ثَمَنُ
الْكَلْبِ خَبِيثٌ وَمَهْرُ الْبَغِيِّ خَبِيثٌ وَكَسْبُ الْحَجَّامِ خَبِيثٌ
“Köpek satışının ücreti pistir. Zinâkar kadının kazancı pistir. Hacamatçının
kazancı pistir.”[2]
Ebu Mes’ud Ukbe b. Amr radiyallahu anh dedi ki:
نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
عَنْ كَسْبِ الْحَجَّامِ
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem hacamatçının kazancından
yasakladı.”[3]
Ukbe b. Amr radiyallahu anh’den gelen diğer rivayetin lafzında şöyle
geçmektedir:
أَنَّ
رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَهَى عَنْ ثَمَنِ الْكَلْبِ وَمَهْرِ
الْبَغِيِّ وَحُلْوَانِ الْكَاهِنِ
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem köpek ücretinden, zinâkarın
kazancıncan ve kâhinin ücretinden yasakladı.”[4]
Görüldüğü gibi Rafi b. Hadic radiyallahu anh’ın rivayetinde üçüncü madde “hacamatçının
kazancı” şeklinde, Ukbe b. Amr radiyallahu anh’den gelen rivayette ise onun
yerine “Kahinin ücreti” geçmektedir. Bunun sebebi, hacamatçının: “Senden şu
miktarda kan çıkaracağım” diyerek şart koşmasıdır. Hacamat ücretinin
yasaklanması bu şart sebebiyledir. Zira hacamatçı böyle bir şart koşarsa bir
çeşit kâhinlik yapmış olur. Allahu a’lem. Nitekim İbn Hibban rahimehullah şöyle
demiştir:
“Hacamatçı eğer: “Senden şu kadar kan çıkaracağım” diye şart koşarsa
hacamat ücreti haramdır. Eğer şart koşulmazsa ücreti caizdir. Nitekim Rasûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem Ebu Taybe için bu ücreti caiz kılmıştır.”[5]
İbn Hazm rahimehullah da benzer açıklama yaparak: “Hacamatta şart koşulursa
ücreti caiz değildir. Çünkü bu meçhul bir iştir” demiştir.[6]
Ebu Cafer (Muhammed b. Ali el-Bâkır) rahimehullah dedi ki:
لَا
بَأْسَ أَنْ يَحْتَجِمَ الرَّجُلُ وَلَا يُشَارِطُ
“Kişinin şart koşmadan hacamat yapmasında (ücret almasında) sakınca yoktur.”[7]
Enes b. Malik radiyallahu anh’e hacamatçının
kazancının hükmü sorulunca şöyle dedi:
دَعَا
النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ غُلاَمًا حَجَّامًا فَحَجَمَهُ وَأَمَرَ
لَهُ بِصَاعٍ أَوْ صَاعَيْنِ أَوْ مُدٍّ أَوْ مُدَّيْنِ وَكَلَّمَ فِيهِ فَخُفِّفَ
مِنْ ضَرِيبَتِهِ
“Nebî sallallahu aleyhi ve sellem hacamatçı köleyi
(Ebu Taybe’yi) çağırttı ve hacamat yaptırdı. Ona bir veya iki ölçek ücret
verilmesini söyledi. Onun hakkında efendileriyle konuşarak vergisinin düşürülmesini
istedi.”[8]
Cabir radiyallahu anh’den: “Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’e hacamatçının
kazancı hakkında sorulunca:
أَعْلِفْهُ نَاضِحَكُمْ
“Onunla hayvanlarınıza yem alın” buyurdu.”[9]
İbn Muhayyisa rahimehullah’tan: “Muhayyisa radiyallahu anh Rasûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem hacamat ücreti hakkında izin istedi. Rasûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem ona izin vermedi. Bu konuda izin istemeye devam
edince sonunda Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
أَطْعِمْهُ رَقِيقَكَ وَأَعْلِفُهُ نَاضِحَكَ
“O ücreti kölene yedir ve hayvanlarına yem al.”[10]
İbn Hibban rahimehullah dedi ki: “Nebî sallallahu aleyhi ve sellem hacamat
ücretine izin vermek istememiştir. Çünkü bunda hacamatçı malum bir miktarda kan
çıkarmayı şart koşar. Hâlbuki bu şartı yerine getirmeye gücü yoktur. Bu yüzden Rasûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem bundan dolayı ücrete izin vermeyi istememiş, sonra:
“Onu kölelerine yedir ve hayvanına yem al” buyurmuştur. Şayet hacamatçının
kazancı yasak olsaydı Nebî sallallahu aleyhi ve sellem onun kölelere ve
işçilere yedirilmesini emretmezdi.”[11]
İbn Abbas radiyallahu anhuma dedi ki:
احْتَجَمَ
النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَأَعْطَى الحَجَّامَ أَجْرَهُ وَلَوْ
عَلِمَ كَرَاهِيَةً لَمْ يُعْطِهِ
“Nebî sallallahu aleyhi ve sellem hacamat
yaptırdı ve haccama ücretini verdi. Şayet bunda bir çirkinlik bilseydi (diğer
rivayette: “şayet bu haram olsaydı) vermezdi.”[12]
Ali b. Rabah rahimehullah’tan: “Ben İbn Abbas
radiyallahu anhuma’nın yanındaydım. Ona bir kadın geldi ve dedi ki:
“Ben Irak halkından bir kadınım. Benim hacamatçı
bir kölem var. Irak halkı benim kan ücreti yediğimi iddia ediyorlar.” İbn Abbas
radiyallahu anhuma dedi ki:
إِنَّهُمْ
لَا يَزْعُمُونَ شَيْئًا إِنَّمَا تَأْكُلِينَ خَرَاجَ غُلَامِكِ وَلَسْتِ تَأْكُلِينَ
ثَمَنَ الدَّمِ
“Muhakkak ki onlar boş bir iddiada
bulunuyorlar. Sen kan ücreti değil ancak kölenin kazancını yiyorsun.”[13]
Hacamat Dükkanı Açmak
Rebia b. Ebi Abdirrahman (Rebiatu’r-Re’y) rahimehullah
dedi ki:
أَنَّ
الْحَجَّامِينَ قَدْ كَانَ لَهُمْ سُوقٌ عَلَى عَهْدِ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ رَضِيَ
اللهُ عَنْهُ
[1]
Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih.
Nesâî (4673) İshak b. Rahuye (138) Ahmed (2/299, 332, 415) Tayalisi (2631) İbn
Mâce (2160) el-Muhallisiyyat (679) İbn Hazm el-Muhalla (8/192) Mukbil b. Hadi
Sahihu’l-Musned (1399)
[2]
Sahih. Muslim (1568)
[3]
Buhârî'nin şartına göre sahih. Hazımî
el-İtibar (s.174) İbn Mâce (2165)
[4]
Sahih. Muslim (1567)
[5]
Sahihu İbn Hibban (11/557)
[6]
İbn Hazm el-Muhalla (8/193)
[7]
Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih.
İbn Ebî Şeybe (4/355) İbn Hazm el-Muhalla (8/193)
[8]
Sahih. Buhârî (2281) Muslim (1577)
[9]
Muslim'in şartına göre sahih. Ebû
Ya'lâ (4/87) Ahmed (3/307, 381) Humeydi (1321) el-Elbani es-Sahiha (3/390)
[10]
Sahih. Ahmed (5/435) Malik Muvatta
(2/975) Ebû Dâvûd (3422) İbn Mâce (2166) İbn Hibbân (11/557) Şafii Sunen (273)
Humeydi (878) Taberânî (20/313) Beyhakî (9/337)
[11]
Sahihu İbn Hibban (11/559)
[12]
Sahih. Buhârî (2279) Muslim (1202)
[13]
Muslim'in şartına göre sahih. İbn Ebî
Şeybe (4/355) Tahavi Şerhu Meani’l-Asar (4/132) İbnu’l-Munzir el-Evsat (8515)
[14]
Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih.
Tahavi Şerhu Meani’l-Asar (4/132)
