Son asırda bid’at şekilde Kur’ân okuyan kâriler cehennemle ilgili ayetleri hüzünlü sabâ makamında, cennetle ilgili ayetleri ise rast makamında okumaktadırlar. Şüphesiz Kur’ân’ı bu şekilde makamlarla okumak çirkin bir bid’at ve bunları dinlemek de haramdır. Makamsız okunan bir Kur’ân kıraatinin ise herhangi bir ortamda yayınlandığına şahit olmamaktayız. Çünkü şeytan bid’at olan kıraatleri nefislere süslemekte, haram olan okuyuşlar revaç bulmaktadır.
Tefsir Usulü adlı kitabımın ilk bölümünde konuyla ilgili
nakillere genişçe yer verdim. Burada makamlarla Kur’ân okumanın çirkin bid’at
oluşuna dair birkaç nakil daha aktaracağım.
Kur’ân’ı hüzünle okumak teşvik edilmiş olmakla beraber
makamlarla okumak çirkin görülmüştür.
Begavi, et-Tehzib Fi Fıkhi’ş-Şafii kitabında (8/268) şöyle
demiştir: “Makamlarla Kur’ân okumak hakkında Şafii bir yerde: “Bunu çirkin
görürüm” demiş, bir yerde de: “Çirkin görmem” demiştir. Çirkin görmekle kastettiği
şey uzatma ve medlerde haddi aşmak hakkındadır. Çirkin görmediği şey ise haddi
aşmayan uzatmadır. Yine şöyle demiştir: “Hadr veya hüzünle okunmasını severim.”
İbn Kudame el-Mugni’de (2/129) dedi ki: “Ebu Abdillah Ahmed
b. Hanbel dedi ki: “Ebu Musa radıyallahu anh’ın sesi gibi hüzünle okumalıdır.”
El-Hallal dedi ki: Bana Yusuf b. Musa haber verdi, dedi ki:
Ebu Abdillah (Ahmed b. Hanbel)’e makamlarla okumak hakkında sorulunca dedi ki: “Bu
hoşuma gitmez. Ancak kendi sesindeki özellik hariç.” Ona denildi ki: “Hüzünle
okumak için zorlama yapabilir mi?” İmam Ahmed dedi ki: “Hayır, bunu öğrenmeye
de çalışamaz. Ancak kendi sesi hüzünlüyse o başka.”
Bana Muhammed b. Ali es-Simsar haber verdi, dedi ki: Ya’kub
b. Buhtan onlara şöyle tahdis etti: O, Ahmed b. Hanbel’e: Kur’ân’ı makamlarla
okumayı sorunca dedi ki:
“Hayır. Ancak sesi Ebu Musa radıyallahu anh’ın sesi gibiyse
o başka. Aksi halde bunu öğrenmeye çalışamaz.”
Bana Muhammed b. el-Hasen haber verdi, dedi ki: el-Fadl
onlara tahdis etti, dedi ki: Ahmed b. Hanbel’in makamları çirkin gördüğünü
işittim. Dedi ki: “Sesini zorlama yapmadan güzelleştirir.”
(Bu rivayetler el-Hallal’ın el-Emru Bi’l-Ma’ruf
kitabındandır. (no:200-202)
Özetle, İmam Ahmed rahimehullah’tan gelen rivayetler, onun
makamları çirkin gördüğünü göstermektedir. Ancak kişi çabalama söz konusu
olmaksızın tabiaten sesi güzelse o başkadır.
İbn Hacer, Buhârî şerhinde (9/70) şöyle demiştir: “İbn Ebi
Davud, hasen isnadla, Ebu Hureyre radıyallahu anh’ın bir sureyi mersiye yapar
gibi hüzünle okuduğunu rivayet etmiştir.”
İbn Ebi Davud’un bu rivayetinin isnadına ulaşamadım.
Ebu Avane, Musned’inde (3874) dedi ki: bize Muhammed b.
Hayuye tahdis etti, dedi ki: bize Ebu Salih tahdis etti, dedi ki: bana el-Leys tahdis
etti, dedi ki: bize Abdullah b. Ubeydillah b. Ebi Muleyke tahdis etti, o
Ubeydullah b. Ebi Nuheyk’ten, o Said b. Ebi Said’den, o Rasulullah sallallahu
aleyhi ve sellem’den bunu rivayet etmiştir.
Ebu Salih dedi ki: “el-Leys (b. Sa’d) bize Irak’ta, Sa’d b.
Ebi Vakkas radıyallahu anh’den diyerek rivayet etti. Burada ise böyle dedi.
Kitabında da bu şekildedir. El-Leys dedi ki: “Teganni yapar yani hüzünle okur
ve kalbi inceltir.”
El-Leys b. Sa’d rahimehullah Mısır’lıların imamıdır.
İbn Kesir ve muasırlardan Abdulaziz b. Baz da hüzünle
okumayı tercih etmişlerdir.
Cennetle ilgili ayetleri hüzünle okumaya gelince, kişi
cennetliklerden olamama korkusuyla bu ayetleri hüzünle okuyabilir.
Lakin makamlarla okumak her halukarda haramdır. Günümüzdeki
okuyuşların tamamı bu makamlarla yapılmaktadır ve Kur’ân kıraatiyle bir alakası
kalmamış, şarkıya çevirilmiştir.
Caiz olan okuma şekli ise normal konuşur gibi, düz okumak ve
sabit olan tecvidin gereği kadar med (en fazla üç elif miktarı sesi
dalgalandırmadan uzatma), izhar, ihfa gibi kuralları uygulamaktır.
Kabe imamları, Abdussamed, Abdurrahman Sadyen, Mahir
Muaykili, Sudeys, Şureym gibi münafık kimselerin yahut yerli münafık kârilerden
İsmail Coşar, İsmail Biçer, Cübbeli Ahmet ve diğerleri gibi kimselerin okumaları
ise şarkı okumasıdır, Kur’ân’a büyük saygısızlıktır. Allah’ın kelamına karşı
dalga geçer gibi bu hürmetsizce okumalara ancak bozuk kalpler meyleder ve
hoşlanır.