Bid’at Sahibine Selam Vermeyi Yasaklayan Rivayetin Tahkiki
Ebu Muaz Seyfullah
el-Çubukâbâdî
İbn Ömer radiyallahu anhuma’dan: Rasûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
مَنْ أَعْرَضَ عَنْ صَاحِبِ بِدْعَةٍ
بُغْضًا لَهُ في الله مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهُ أَمْنًا وَإِيمَانًا وَمَنِ شهر بصَاحِب
بِدْعَةٍ آمَنَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْفَزَعِ الْأَكْبَرِ وَمَنْ أهان صَاحِبِ
بِدْعَةٍ رَفَعَهُ اللَّهُ فِي الْجَنَّةِ مِائَةَ دَرَجَةٍ وَمَنْ سَلَّمَ عَلَى
صَاحِبِ بِدْعَةٍ أَوْ لَقِيَهُ بِالْبِشْرِ أَوِ اسْتَقْبَلَهُ بِمَا يَسُرُّهُ
فَقَدِ اسْتَخَفَ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
“Kim bir bid’at sahibinden Allah için
buğzederek yüz çevirirse (diğer rivayette: “Kim bid bid’at sahibini
korkutursa” şeklindedir) Allah onun kalbini emniyetle (diğer
rivayette: “bereketle” şeklindedir) ve imanla doldurur. Kim bir bid’at
sahibini açıklarsa (diğer rivayette: “Kim bir bid’at sahibi inkâr ederse”,
bir diğer rivayette: “Kim bir bid’at sahibinden yasaklarsa” şeklindedir)
Allah onu büyük korku gününde güvende kılar. Kim bir bid’at sahibini aşağılarsa
(diğer rivayette; “Kim bir bidât sahibinin aleyhinde yardım ederse” şeklindedir)
Allah onun cennette yüz derecesini (diğer rivayette “bir derecesini”) yükseltir.
Kim bir bid’at sahibine selam verirse yahut onu güler yüzle karşılarsa veya onu
sevindirecek şekilde ona yönelirse (diğer rivayette: “Bid’at sahibine
yumuşak davranıp ona ikramda bulunur ve güler yüzle karşılarsa”, diğer bir
rivayette: “Güler yüzle onu rahatlatırsa” şeklindedir) Allah’ın
Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e indirdiğini hafife almış olur.”[1]
1. Rivayet Yolu:
Hatib, Ebu Nuaym, Ebu’l-Fadl ez-Zuhri, Herevî ve
İbn Ebi’l-Muberred bunu
el-Huseyn b. Halid - Abdulaziz b. Ebi Ravvad –
Nafi – İbn Ömer yoluyla rivayet ettiler.
el-Huseyn b. Halid Ebu Cuneyd hakkında İbn Main: “Sika değil” dedi. İbn
Adiy: “Hadislerinin geneli zayıf veya meçhul kimselerdendir” demiştir.
Abdulaziz b. Ebi Ravvad; sikadır. Onun hakkında cerh sabit olmamıştır.
2. Rivayet Yolu
Ebu Nuaym,
Abdulgaffar b.
el-Hasen b. Dinar - Suleyman el-Havvas ve İbrahim b. Edhem’in arkadaşı olan;
Muhammed b. Mansur ez-Zahid - Abdulaziz b. Ebi Ravvad – Nafi – İbn Ömer
radıyallahu anhuma yoluyla rivayet etmiştir.
Abdulgaffar b.
el-Hasen hakkında Ebu Hâtim: “sakınca yok” demiştir. Muhammed b. Mansur’un cerh
ve ta’dili hakkında malumat bulamadım.
3. Rivayet Yolu
Kudaî; Musnedu Şihab’da:
Ebu Hazim Abdulgaffar
b. el-Hasen b. Dinar – Abdulaziz b. Ebi Ravvad – Nafi – İbn Ömer radiyallahu
anhuma yoluyla mutabisini zikretmiştir.
Abdulgaffar b.
el-Hasen bu rivayette Abdulaziz b. Ebi Ravvad’dan işittiğini tasrih etmiştir.
4. Rivayet Yolu
Ebu Nasr es-Secezi
el-İbane’de;
İshak b. Rahuye - Abdulmecid
b. Abdilaziz b. Ebi Ravvad – babası – Nafi İbn Ömer radiyallahu anhuma yoluyla
rivayet etmiştir.[2]
Abdulmecid b. Abdilaziz
sika, saduktur, hafızası bakımından eleştirilmiştir. Rivayeti takviye için
elverişlidir.
5. Rivayet Yolu
Ebu’l-Kasım ez-Zencani
ve İbn Asakir;
Ebu Hazim Abdulgaffar
b. el-Hasen b. Dinar - Muhammed b. Mansur - Abdulaziz b. Muhammed ed-Deraverdi
– Nafi – İbn Ömer radıyallahu anhuma isnadıyla rivayet etmişlerdir.
Abdulaziz b. Muhammed
ed-Deraverdî saduk olup hafızası bakımından eleştirilmiştir. Muhammed b. Mansur’un
cerh ve tadiline dair bilgi bulunmadığı daha önce geçmişti.
Netice:
Rivayet yollarının bir
araya gelmesi ile hadis “sahih ligayrihi”dir.
Rivayet Yollarının Şeması
[1]
Sahih ligayrihi. Hatib Tarih (10/263) Hatib, Muvazzahu Evham (288) Hadisu Ebi’l-Fadl
ez-Zuhri (no:147) Kudaî Musnedu
Şihab (537) Herevi Zemmu’l-Kelam (4/168 no: 949) Ebû Nuaym
Hilyetu'l-Evliyâ (8/199, 200) İbn Ebi’l-Muberred,
Cem’u Cuyuşi’d-Desakir Ala İbn Asakir (no: 46) Deylemi (5779) Ebu’l-Kasım
ez-Zencani el-Munteka Min Fevaid (59) İbn
Asakir Tarih (54/199)
[2]
Bkz.: İbn Arrak, Tenzihu’ş-Şeria (1/314) Suyuti,
Lealiu’l-Masnua (1/230)
