Çocukların Mescide Getirilmeleri Hakkında

 

Ali Mahfuz el-İbda’da (s.182) dedi ki:

ومن البدع المكروهة تمكين الأطفال من المسجد، ففى الحديث عنه صلى الله عليه وآله وسلم: "جنبوا مساجدكم صبيانكم ومجانينكم وخصوماتكم وبيعكم وشراءكم وسل سيوفكم ورفع أصواتكم وإقامة حدودكم وجمروها أيام جمعكم واجعلوا مطاهركم على أبواب مساجدكم" أخرجه المنذرى. جمروها: كبخروها وزنًا ومعنى، والمطاهر: جمع مِطْهرة بالكسر والفتح لغة: وهو كل إناء يتطهر به، وذلك لما فيه من الامتهان وعدم صيانته لاسيما إذا كان لتعليم القرآن فيه؛ لأن عدم الصيانة محقق كما هو مشاهد، فخير مافعلت الرياسة الدينية، من تطهير الجامع الأزهر الشريف بإخراج مكاتب الصبيان منه، ومن الحديث يؤخذ كراهة رفع الأصوات في المساجد وكثرة اللغط، وقد أصبحت المساجد الشهيرة اليوم بالأسواق أشبه فلا حول ولا قوة إلَّا بالله

Çirkin bid’atlerden birisi de çocukların mescide getirilmesidir. Bu konuda Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Mescidlerinizi çocuklarınızdan, delilerinizden, tartışmalarınızdan, alım satımlarınızdan, kılıçlarınızı kınından sıyırmaktan, seslerinizi yükseltmenizden, had cezalarınızı uygulamaktan uzak tutun. Toplandığınız günlerde mescidi tütsüleyin ve mescidlerinizin kapılarına temizlik kapları koyun.” Cemmiruha kavli: vezin ve mana olarak buhurlamak/tütsülemek demektir. Metahir: mitheranın çoğuludur. Kendisiyle temizlik yapılan kaplar demektir. Çocukların mescide getirilmesinde mescidleri önemsememek ve korumamak söz konusudur. Özellikle Kur’an öğrenimi için getirildiklerinde şahit olunduğu gibi bu koruma gerçekleşmemektedir. Din işleri riyasetinin Ezher Camii Şerif’ini temiz tutmak için çocukların mekteplerini oradan çıkarması hayırlı olmuştur. Zikredilen hadisten yine mescidlere sesleri yükseltmenin ve boş konuşmaların mekruhluğu da çıkarılır. Bugün mescidler bu konuda çarşılardan bile daha meşhur hale gelmiştir. Hareket ve kuvvet ancak Allah iledir!”

Açıklama:

 Ali Mahfuz'un delil olarak zikrettiği hadis zayıftır.

Çocukların mescidlerden uzak tutulması hakkında Vasile b. el-Eska, Ebu Umame, Ebu’d-Derda, Muaz b. Cebel, İbn Mes’ud ve Ebu Hureyre radiyallahu anhum’den hadisler rivayet edilmiş, muhakkikler bu hadisin zayıf oluşunda ittifak etmişler, lakin fakihler bu hadisi dikkate almaktan geri durmamışlardır. Yalnız, Halid b. Ma’dan rahimehullah’ın Muaz b. Cebel radiyallahu anh’den bir rivayeti daha vardır ki muhakkiklerden hiçbirinin bu tarik hakkında konuştuklarını göremedim. Muhtemelen vâkıf olmadılar. Bu tarik şudur:

İbnu’l-Murecca el-Makdisi Fadailu Beyti’l-Makdis’te (1/417-418) dedi ki: bize Ebu’l-Ferac haber verdi, dedi ki: bize İsa bildirdi, dedi ki: bize Ali bildirdi, dedi ki: bize Ebu Osman Said b. Haşim b. Mersed et-Taberani tahdis etti, dedi ki: bize Ebu Abdillah Ahmed b. İbrahim tahdis etti, dedi ki: bize Ahmed b. Abdillah tahdis etti, dedi ki: bize Yahya b. Sellam tahdis etti, o Sevr b. Yezid’den, o Halid b. Ma’dan’dan, o Muaz b. Cebel radiyallahu anh’den rivayet etti, dedi ki: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana şöyle buyurdu:

جنبوا مساجدكم صبيانكم، ومجانينكم، وكلابكم، ورفع أصواتكم، وسل سيوفكم، وبيعكم، وشراءكم، وأجمروها يوم جمعكم

“Çocuklarınızı, delilerinizi, köpeklerinizi, seslerinizi yükseltmeyi, kılıçlarınızı sıyırmayı, alım ve satımlarınızı mescidlerinizden uzak tutun. Toplandığınız günde mescidi tütsüleyin.”

Munkatı. Halid b. Ma’dan, Muaz radiyallahu anh’den işitmemiştir. Ravileri sakıncasızdır.

Muaz radiyallahu anh’den gelen diğer zayıf tariki ve diğer sahabelerden gelen tarikleri aşağıda değerlendireceğim. Bu tariklerin zikrine geçmeden önce şu hususları belirtmek gerekir:

1- Enes radiyallahu anh’den gelen rivayette Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in: “Muhakkak ki ben çocuk ağlaması işitirim de annesine endişe verir korkusuyla namazı hafif tutarım” buyurduğu sabit olmuştur. Bu hadis çocukların mescide getirilmesi hususunda cevaz ifade etmektedir. Yine erkeklerin safları arkasında çocukların, sonra kadınların saf tutmaları hakkındaki hadisler de meşhurdur. Yine Hasen ve Huseyn radiyallahu anhuma çocuk iken mescide giriyorlardı. Yine Buhari ve Muslim'in Ebu Katade radıyallahu anh'den rivayetlerinde Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellemin mescidde cemaate namazı kıldırırken Umame bt. Zeyneb'i kucağına ve omuzuna aldığı sabittir.

2- Çocukların mescidlerden uzak tutulmalarını emreden hadis şayet sabit olursa bu emrin mendupluk ifade etmesine yorumlanır. Nitekim el-Irakî Sunenu’t-Tirmizî şerhinde böyle demiştir. Yahut bu yasak hadisi, mescidlerin temiz tutulması konusunda emin olunamayan çocuklara hamledilir. Şevkani Neylu’l-Evtar’da (2/222) bu şekilde ifade eder. 

Şeyh Abdulmuhsin Abbad Ebû Dâvûd şerhinde şöyle demiştir: “Bu konudaki hadis zayıftır. Lakin zarar vermeleri söz konusu olursa bu matluptur. Aksi halde çocukların mescide getirilmesi sünnette gelmiştir…” 

Şeyh İbn Baz ise şöyle demiştir: “Yedi ve daha büyük yaştaki çocukların mescide getirilmeleri meşrudur. Böylece namaza alıştırılırlar ve namazı öğrenirler. Buluğa erdiğinde ise namazı öğrenmiş olarak müslüman kardeşleriyle namaza devam ederler. Yedi yaşından küçüklerin ise getirilmemeleri daha uygundur. Çünkü onlar cemaate eziyet verirler, oyun oynarlar. Onların mescide getirilmemeleri daha uygundur. Zira onlara namaz meşru değildir…”

Faide: İmam Ahmed (2/483) hasen isnadla Ebu Eyyub rahimehullah’tan rivayet ediyor:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ دَخَلْتُ مَعَهُ الْمَسْجِدَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ، فَرَأَى غُلَامًا، فَقَالَ لَهُ: يَا غُلَامُ اذْهَبِ الْعَبْ، قَالَ: إِنَّمَا جِئْتُ إِلَى الْمَسْجِدِ، قَالَ: يَا غُلَامُ اذْهَبِ الْعَبْ، قَالَ: إِنَّمَا جِئْتُ إِلَى الْمَسْجِدِ، قَالَ: فَتَقْعُدُ حَتَّى يَخْرُجَ الْإِمَامُ، قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: إِنَّ الْمَلَائِكَةَ تَجِيءُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ، فَتَقْعُدُ عَلَى أَبْوَابِ الْمَسْجِدِ، فَيَكْتُبُونَ السَّابِقَ، وَالثَّانِيَ، وَالثَّالِثَ، وَالنَّاسَ عَلَى مَنَازِلِهِمْ حَتَّى يَخْرُجَ الْإِمَامُ، فَإِذَا خَرَجَ الْإِمَامُ طُوِيَتْ الصُّحُفُ

“Ebu Hureyre radiyallahu anh ile beraber Cuma günü mescide girdim. Bir çocuk görünce ona dedi ki:  “Ey çocuk! Git oyna” O da: “Ben ancak mescide geldim” dedi. Ebu Hureyre radiyallahu anh: “Ey çocuk! Git oyna” dedi. O da: “Ben ancak mescide geldim” dedi. Bunun üzerine: “imam çıkıncaya kadar oturacak mısın?” dedi. O da “Evet” dedi. Ebu Hureyre radiyallahu anh dedi ki: “Ben Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i şöyle buyururken işittim: “Muhakkak ki melekler Cuma günü gelirler ve mescidin kapılarına otururlar, imam çıkıncaya kadar ilk, ikinci ve üçüncü gelenleri yazarlar. İnsanlar bu menzilleri üzeredir. İmam çıkınca sahifeleri dürerler.”

3- Çocukların mescidlerden uzak tutulması hakkındaki merfu hadisler zayıf tariklerle gelmiş olsa da selefin çocukların mescidde oynamalarını çirkin gördükleri sabit olmuştur. Şu halde çocuklara mescidde oynamanın caiz olmadığı öğretilmeden getirilmemelidir.

İbn Ebi'd-Dunyâ el-Ukubat’ta (no:75), dedi ki: bana İbrahim b. Said tahdis etti, dedi ki: bana Musa b. Eyyub tahdis etti, dedi ki: bize Damra tahdis etti, o el-Evzaî rahimehullah’tan şöyle dediğini rivayet etti:

إِنَّ أَوَّلَ مَا اسْتَنْكَرَ النَّاسُ مِنْ أَمْرِ دِينِهِمْ لَعِبُ الصِّبْيَانِ فِي الْمَسَاجِدِ

“Muhakkak ki insanların dinlerinden ilk çirkin gördükleri şey çocukların mescidlerde oynamalarıdır.” Bu isnad sahihtir ve el-Evzaî rahimehullah, bunu ilahî bir cezalandırma olarak değerlendirmiştir.

İbn Kesir Tefsirinde (6/64) isnad zikretmeden şöyle der:

كان عمر بن الخطاب رضي الله عنه إذا رأى صبياناً يلعبون في المسجد ضربهم بالمِخْفَقَة -وهي الدُّرَّة

“Ömer b. el-Hattab radiyallahu anh mescidde çocukların oynadıklarını gördüğü zaman onları kamçısıyla döverdi.”

Bunu Buhârî Tarih’te (4/251) ve İbn Ebî Hâtim el-Cerh ve’t-Ta’dil’de (4/339) şöyle rivayet ettiler: Bana İbrahim b. Hamze dedi ki: bize Talha b. Salih tahdis etti, dedi ki: bana Şurahbil tahdis etti, dedi ki:

رأيت عمر بن الخطاب ونحن غلمان نلعب في المسجد فضربنا بالمخفقة فخرجنا من المسجد

“Ömer b. el-Hattab radiyallahu anh’ı gördüm. Biz mescidde oynayan çocuklar idik. Bize kamçısıyla vurdu ve bizi mescidden çıkardı.” Bu isnadda Talha b. Salih meçhuldür. Ebu Hatim onun meçhul olduğunu söylemiştir. 

İbnu’l-Kasım el-Mudevvene’de (1/106) dedi ki: “Malik rahimehullah’a çocukların mescide getirilmesi hakkında sorulunca dedi ki:

إن كان لا يعبث لصغره ويُكفُّ إذا نُهيَ فلا أرى بهذا بأساً. قال: وإن كان يعبث لصغره، فلا أرى أن يُؤتى به إلى المسجد

“Eğer küçük olduğu için oyalanmıyor ve uyarıldığında söz dinliyorsa bunda sakınca görmem.” Yine dedi ki: “Eğer küçük olduğundan dolayı abesle oyalanıyorsa onun mescide getirilmesini uygun görmem.”

Mervezi Kıyamu’l-Leyl’de (243) dedi ki: “İshak b. Rahuye rahimehullah dedi ki:

فإذا كان صبياً لم يبلغ سبع سنين فمُنِع دخول المسجد لم يكن بذلك بأس، وأما الصفّ الأول فيُمنعون، ولا يجوز إخراج صبيّ بلغ سبعاً من المسجد وقد أَمره رسول الله صلى الله عليه وسلم أن يُصلي. وأما مُجانبة الصبيان المساجد إذا كانوا في غير صلاة، فسُنّة مسنونة بلغوا سبعاً أو أقلَّ أو أكثر لما يُخشى من لغطهم ولعبهم, فأما إذا جاؤوا بحضور الصلاة فلا يُمنعوا.

“Çocuk eğer yedi yaşına gelmemişse mescide girmekten engellenmesinde sakınca yoktur. İlk safa durmaktan da engellenirler. Yedi yaşına gelmiş çocuğun mescidden çıkarılması caiz olmaz. Nitekim Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem onun namaz kılmasını emretmiştir. Çocukların mescidlerden uzaklaştırılması ise namaz dışındaki vakitler içindir. Sünnet olan aşağı yukarı yedi yaşına ulaşmış olanlar hakkındadır. Çünkü onların boş şeyler yapmaları ve oyun oynamalarından korkulur. Ama namaza katılmak için gelirlerse engellenmezler.”

İbn Teymiyye Mecmuu’l-Fetava’da (22/204) dedi ki:

يُصانُ المسجد عما يؤذيه ويؤذي المصلين فيه من رفع الصبيان أصواتهم فيه، وكذلك توسيخهم لِحُصُرِه، ونحو ذلك لاسيما إن كان وقت صلاة، فإن ذلك من عظيم المنكرات

“Mescid çocukların özellikle namaz vaktinde seslerini yükseltmeleri, mescidi kirletmeleri gibi eza veren şeylerden ve namaz kılanlara eziyet veren şeylerden korunmalıdır. Zira bu büyük münkerlerdendir.”

İbn Receb, Fethu’l-Bari’de (3/386) şöyle zikreder: “Cafer b. Muhammed dedi ki: Ebu Abdillah (Ahmed b. Hanbel) rahimehullah’a mescidlerin kapılarının kilitlenmesi hakkında sorulunca şöyle dediğini işittim:

إذا خاف أن يدخله كلب او صبيان.

“Mescide köpek veya çocukların girmelerinden korkulursa kilitlenebilir.”

Muhenna’nın rivayetinde ise İmam Ahmed rahimehullah şöyle dedi:

ينبغي أن تجنب الصبيان المساجد

“Çocukların mescidlerden uzak tutulmaları gerekir.”

Şia ulemasından Şeyh Saduk, el-Hisal’de (1/312) dedi ki: bize Muhammed b. el-Hasen b. Ahmed b. el-Velid tahdis etti, dedi ki: bize Muhammed b. el-Hasen es-Saffar tahdis etti, o el-Hasen b. Musa el-Haşşab’dan, o Ali b. Esbat’tan, o bazı ricalinden Ebu Abdillah (Cafer es-Sadık) rahimehullah’ın şöyle dediğini rivayet etti:

جنبوا مساجدكم الشراء والبيع والمجانين والصبيان والضالة والاحكام والحدود ورفع الصوت

“Satım ve alımı, delileri, çocukları, yitik aramayı, hüküm ve had cezalarını uygulamayı ve ses yükseltmeyi mescidlerinizden uzak tutun.” İsnadı şia imamiyye ravilerden oluşmaktadır.

Bu konuda zayıf rivayetler:

Muaz b. Cebel Radiyallahu anh Hadisi

Yukarıda Muaz radiyallahu anh’den gelen en kuvvetli tarikin Halid b. Ma’dan yoluyla geldiğini ve onun da munkatı olduğunu zikretmiştim.

Abdurrazzak (no:1726) – Muhammed b. Muslim – Abdurabbih b. Abdillah - Mekhûl – Muaz b. Cebel radiyallahu anh isnadıyla: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

‌جَنِّبُوا ‌مَسَاجِدَكُمْ مَجَانِينَكُمْ، وَصِبْيَانَكُمْ، وَرَفْعَ أَصْوَاتِكُمْ، وَسَلَّ سُيُوفِكُمْ، وَبَيْعَكُمْ، وَشِرَاءَكُمْ، وَإقَامَةَ حُدُودِكُمْ، وَخُصُومَتَكُمْ، وَجَمِّرُوهَا يَوْمَ جَمْعِكُمْ، وَاجْعَلُوا مَطَاهِرَكُمْ عَلَى أَبْوَابِهَا

“Mescidlerinizi delilerinizden, çocuklarınızdan, seslerinizi yükseltmenizden, kılıçlarınızı sıyırmanızdan, alım satımlarınızdan, had cezalarınızı uygulamaktan ve tartışmalarınızdan uzak tutun. Toplandığınız günlerde mescidi tütsüleyin ve mescidlerinizin kapılarına temizlik kapları koyun.”

Zayıf. Mekhul Muaz radiyallahu anh’den işitmemiştir. Abdurabbih b. Abdillah eş-Şami meçhuldür. Taberânî Mu'cemu'l-Kebîr’de (20/173) dedi ki: Bize Ebu Habib Yahya b. Nafi el-Mısri tahdis etti, dedi ki: bize Said b. Ebi Meryem tahdis etti, dedi ki: bize Muhammed b. Muslim et-Taifi tahdis etti, o Abdurabbih b. Abdillah eş-Şami’den, o Yahya b. el-A’lâ’dan, o Mekhul’den, o Muza b. Cebel radiyallahu anh’den Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu rivayet etti:

‌جَنِّبُوا ‌مَسَاجِدَكُمْ صِبْيَانَكُمْ، وَخُصُومَاتِكُمْ وَحُدُودَكُمْ وَشِرَاءَكُمْ وَبَيْعَكُمْ وَجَمِّرُوهَا يَوْمَ جَمْعِكُمْ، وَاجْعَلُوا عَلَى أَبْوَابِهَا مَطَاهِرَكُمْ

“Çocuklarınızı, tartışmalarınızı, had cezalarınızı, alım satımlarınızı mescidlerinizden uzak tutun. Toplandığınız zaman mescidi tütsüleyin ve mescidin kapılarına temizlik için taslar koyun.” Bu isnaddaki Yahya b. el-A’la şayet el-Beceli ise o metruktur. Taberani Musnedu’ş-Şamiyyin’de (3591): el-Huseyn b. İshak - Ahmed b. Abdirrahman – Muhammed b. Muslim et-Taifi – Abdurabbih b. Abdillah eş-Şami – Mekhul – Yahya b. el-A’la – Muaz b. Cebel radiyallahu anh isnadıyla rivayet etmiştir.

Mekhul rahimehullah’tan Mürsel

Abdurrazzak (no:1727) – Abdulkuddus b. Habib’den: dedi ki: Mekhul rahimehullah’ı şöyle derken işittim: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

‌جَنِّبُوا ‌مَسَاجِدَكُمُ الصِّبْيَانَ، وَالْمَجَانِينَ

“Mescidlerinizi çocuklardan ve delilerden uzak tutun.”

Şiddetli zayıf. Mürseldir. Abdulkuddus b. Habib Ebu Said eş-Şami metruktur.

Ebu Hureyre radiyallahu anh hadisi

Abdurrazzak (no:1728) Abdullah b. Muharrar – Yezid b. el-Asam’dan: o Ebu Hureyre radiyallahu anh’ı şöyle derken işitmiş: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:

‌جَنِّبُوا ‌مَسَاجِدَكُمُ الصِّبْيَانَ، وَالْمَجَانِينَ

“Çocukları ve delileri mescidlerinizden uzak tutun.”

Şiddetli zayıf. Abdullah b. Muharrar metruktur.

Abdurrazzak aynısını (1729) Sevrî’den, o Sevr’den, o kendisiyle Nebî sallallahu aleyhi ve sellem arasında iki adam yoluyla Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’den rivayet etti.

Zayıf. Bunun ravileri güvenilirdir ancak isnad mu’daldir.

Vasile b. el-Eska radiyallahu anh hadisi

İbn Mâce (no: 750) dedi ki: bize Ahmed b. Yusuf es-Sulemî tahdis etti, dedi ki: bize Muslim b. İbrahim tahdis etti, dedi ki: bize el-Haris b. Nebhan tahdis etti, dedi ki: bize Ukbe b. Yakzan tahdis etti, o Ebu Said’den, o Mekhul’den o Vasile b. el-Eska radiyallahu anh’den Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu rivayet etti:

‌جَنِّبُوا ‌مَسَاجِدَكُمْ صِبْيَانَكُمْ، وَمَجَانِينَكُمْ، وَشِرَاءَكُمْ، وَبَيْعَكُمْ، وَخُصُومَاتِكُمْ، وَرَفْعَ أَصْوَاتِكُمْ، وَإِقَامَةَ حُدُودِكُمْ، وَسَلَّ سُيُوفِكُمْ، وَاتَّخِذُوا عَلَى أَبْوَابِهَا الْمَطَاهِرَ، وَجَمِّرُوهَا فِي الْجُمَعِ

“Çocuklarınızı, delilerinizi, satımlarınızı, alımlarınızı, tartışmalarınızı, seslerinizi yükseltmeyi, had cezalarınızı uygulamayı, kılıçlarınızı sıyırmayı mescidlerinizden uzak tutun. Mescidlerin kapılarına temizlik için taslar koyun ve toplantılarda tütsüleyin.”

Şiddetli zayıf. İsnadında el-Haris b. Nebhan’ın zayıflığında ittifak edilmiştir. Ukbe b. Yakzan zayıftır. Şayet Ebu Said eş-Şami Abdulkuddus b. Habib ise o metruktur. El-Elbani de hadis hakkında zayıf demiştir.

Vasile b. el-Eska, Ebu’d-Derda ve Ebu Umame radiyallahu anhum’den

Ukayli ed-Duafa’da (3/346-347) dedi ki: bize Muhammed b. İsmail tahdis etti, dedi ki: bize Ebu Nuaym Abdurrahman b. Hani tahdis etti, dedi ki: bize el-A’lâ b. Kesir tahdis etti, o Mekhul’den, o Ebu’d-Derda, Vasile b. el-Eska ve Ebu Umame radiyallahu anhum’den, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu rivayet ettiler:

‌جَنِّبُوا ‌مَسَاجِدَكُمْ صِبْيَانَكُمْ وَمَجَانِينَكُمْ وَخُصُومَاتِكُمْ وَرَفْعَ أَصْوَاتِكُمْ وَسَلَّ سُيُوفِكُمْ، وَإِقَامَةَ حُدُودِكُمْ، وَجَمِّرُوهَا فِي الْجُمَعِ وَاتَّخِذُوا عَلَى أَبْوَابِهَا مَطَاهِرَ

“Çocuklarınızı, delilerinizi, tartışmalarınızı, ses yükseltmelerinizi, kılıçlarınızı sıyırmayı, had cezalarınızı uygulamayı mescidlerinizden uzak tutun. Toplantılarınızda tütsüleyin ve mescidin kapılarına temizlik için taslar koyun.” Taberânî Mu'cemu'l-Kebîr (8/132) aynı tarikle rivayet etti.

Şiddetli zayıf. Ukayli dedi ki: el-A’la b. Kesir hakkında Ahmed b. Hanbel: “Hadisi bir şey değildir” dedi. Buhârî: “Munkeru’l-Hadis” dedi. Beyhakî el-Hilafiyyat’ta (7/433) dedi ki: “Osman b. Abdirrahman – Mekhul – Ebu Umame radiyallahu anh yoluyla hadisin bazı lafızlarına mutabaat gelmiştir.” Lakin Osman b. Abdirrahman da metruktur.

Katade rahimehullah’tan mürsel

İbn Moğultay Şerhu Suneni İbn Mace’de (s.1251) şöyle zikrediyor: “Ebu Nuaym’ın kitabında Abdullah b. Darar b. Amr el-Malati babasından, o da Katade’den merfuan rivayet etti:

‌جنبوا ‌مساجدكم صبيانكم ومجانينكم ورفع أصواتكم

“Çocuklarınızı, delilerinizi ve ses yükseltmelerinizi mescidlerinizden uzak tutun.”

Çok zayıf. Bu isnadda Darar b. Amr metruktur.

İbn Mes’ud Radiyallahu anh hadisi

Abdulhak el-İşbili Ahkamu’l-Vusta’da (1/296) dedi ki: Bezzar, Abdullah b. Mes’ud radiyallahu anh’den Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu rivayet etti:

جنِّبُوا مساجدَكُمْ صبيانَكُمْ ومجانينَكُمْ

“Çocuklarınızı ve delilerinizi mescidlerinizden uzak tutun.” Bunu Musa b. Ömer rivayet etti. Bezzar dedi ki: “Bu hadisin Abdullah radiyallahu anh’den aslı yoktur.”

Çok zayıf. Musa b. Ömer zayıftır. İbn Kattan, Beyanu’l-Vehm’de dedi ki: “Bezzar’ın kitabında Abdullah b. Mes’ud radiyallahu anh müsnedinde yoktur. Belki de imla ettirenlerden biri meclislerden birinde işitip kitabın nüshalarından birine eklemiştir.”

İbnu’l-Muvaffak bunu araştırmış ve Musnedu’l-Bezzar’da bulduğunu müjdelemiştir. Bezzar bunu müsnedin sonunda, az rivayette bulunan şeyhler kısmında Vabisa bt. Ma’bed hadisinin ardından zikrederek imla ettirmiştir.”

Hulasa:

1- Çocukların mescidden uzak tutulmasını emreden merfu hadis sabit olmamıştır. Bilakis çocukların mescide getirilmesinin meşru olduğunu gösteren deliller sabittir.

2- Selef imamlardan mescidde çocukların oynamalarını ve seslerini yükseltmelerini çirkin gördükleri sabit olmuştur.

3- Çocuk hareketli değilse mescidde sesini yükseltmez ve oyun oynayarak namaz kılanları meşgul etmezse mescide girmekten alıkonulmaz. El-Hasen ve el-Huseyn radiyallahu anhuma’nın mescide girmeleri buna yorumlanır.

4- Çocuk mescidde çok oyun oynaması, sesini yükseltmesi, büyüklerden çekinmemesi, uyarıldığında oyundan geri durmaması ile bilinirse, kötülüğünün büyüklüğü ve namaz kılanlara eziyet vermesinden dolayı ilim ehli böyle çocukların mescide getirilmesini yasaklamışlardır.