Yazan: Abdulaziz Harbuş Tarih: 5 Haziran 2016
Tercüme: Mehmed Güneş
Şüphesiz
ki astronomik hesaplamalar, son derece hassas bir merhaleye ulaşmıştır. Bu
hesaplamalar, günümüzde, deniz, hava ve fezâ yolculuklarında temel olarak
alınmaktadır. Yine aynı şekilde, belirli zaman ve mekân dairesinde cereyan eden
ay ve güneş tutulmalarının ve bu tür hesaplamaların temeli de astronomik
hesaplara dayanmaktadır.
Nitekim
bugün, bazı ay ve güneş tutulmaları, dakîka dakîka ve saniye saniye önceden
hesap edilebilmektedir.
Bazı
devletler -özellikle de doğu tarafındaki devletler-, 5 Haziran 2016 Pazar
akşamı, Ramazan hilâlinin görüldüğünün sabit olduğunu ilan edecekler. Bu
devletler özellikle, ayların başladığının isbât edilmesinin, Allah Resûlü sallallahu
aleyhi ve sellem'in: “Hilâli görünce oruç tutunuz; hilâli görünce Fıtr
bayramına giriniz!” şeklindeki hadîsi şerîfinden yola çıkarak aslen
mücerred/çıplak gözle olduğunu açıklamalarına rağmen, hassas astronomik
verilerin tamamı, (bu sene) hilâlin çıplak gözle görülemeyeceği bilgisini teyit
etmektedir.
Bugün
akşam itibarı ile veriler şu şekildedir:
1. Hilâlin
semâda kalma süresi, Mekke-i Mükerreme'de 24 dakîkayı, batı tarafına düşen Arap
devletlerinde ise 32 dakîkayı geçmemektedir. Hilâlin semâda en az kalma süresi,
Filistin'de -Allah Filistin ehlini esaretten kurtarsın- çıplak gözle 29
dakîka boyunca gözlemlenmiştir. Libya, Tunus, Cezayir, Fas, Moritanya gibi batı
tarafına düşen devletlerde hilâl, daha uzun süre semâda gözlemlenebilmektedir.
Bunun
için Batı ehli, hilâli görmeye, Doğu ehlinden daha evlâdır. Hilâl doğuda
görüldüğü vakit, batı'da da görülmüş demektir ama aksi mümkün olmayabilir. Yani
hilal, batı'da görüldüğü vakit, doğu'da henüz görülmemiş olabilir. Eski olsun
yeni olsun pek çok ilim ehlinin dediği gibi (Bkz: Beşinci Cilt, İbni
Teymiyye rahimehullah), beldelerinde güneşin daha geç battığı ve daha uzun
kaldığı batı ülkeleri hilâli görmeye daha evlâ iken, nasıl olur da doğudakiler
hilâli daha erken görebilir?!
2.
Hilâlin ömrü, Mekke-i Mükerreme’de 14 saati geçmez. Hilalin 14 saat boyunca
görülmesi imkânsızdır. Fas diyarının övünç kaynağı olan astronomi Şeyhimiz Sîdî
Muhammed er-Ramşânî'den (ki o, Rabat'ta astronomi ve zamanlamalar konusunda
güvenilir bir zattır (Allah onu korusun)) naklettiğimiz üzere, diğer şartlar da
tam olarak oluşmuş ise hilal, doğumundan
22 dakîka sonra görülebilir. Hilâlin yükselmesi/irtifâı ise, en fazla 5 derece
olabilir, bunu aşamaz.
Bu
miktar yükselmiş hilâlin görülmesi nasıl mümkün olabilir? Hilâlin görülebilmesi
için en az 7 derece yükselmesi takdîr edilmiştir. Şeyhimiz Sîdî Muhammed
el-Bucurfâvi'nin kavli doğru çıkmıştır. O, bu meyanda şu beyitleri söylemişti:
Hicaz'da vaki olan //
Mecazsız/Direkt hatâdır
Sünnete ve Kitâba muhalefet
ettiniz //
Hilâli takdîren ve hesap ile
görerek
Vakfe ve bayramlara muhalefet
ettiniz //
Onların murâd olunan vakitlerini
değiştirdiniz.
Buradan
yetkililere ve ilgili görevlilere sesleniyoruz: Lütfen bu konulara titizlikle
riayet edin ki, Ramazan orucu, Arafat vakfesi ve Bayram günleri gibi
Müslümanların önemli yapıtaşları sarsılmasın, değişmesin.
Sözümüzü,
Marakeş’li astronomi Şeyhimiz Sîdî Abdurrezzak el-Marâkişî (rahimehullah)'dan
gelen çağrı ile tamamlıyoruz. Şeyh Abdurrezzak, tüm İslam devletlerini, dînî
işleri, içerisinde şek ve şüphe bulunmayan, kat'î hesaplamalarla da çelişmeyen,
hilâlin sadık gözle görülmesi üzerine bina etmeye davet etmiştir.
Bilinen
şu ki, hilâlin çıplak gözle görülmesi, nasıl olursa olsun şehâdeti (yani
matematiksel, astronomik hesapları vesaire) hükümsüz kılar. Nitekim kat'î
hesaplamalar da, hava bulutlu olsun bulutsuz olsun, hilâlin görülmesinin mümkün
olmadığına delâlet edebilir. Sadece bir veya iki ya da üç kişinin şehâdeti, zan
düzeyinde kalabilir. Kat'î bilgi zannı ilga eder.
5 Haziran 2016 (29 Şaban 1437) Pazar akşamı itibarı
ile, Ramazan hilâlinin görülmesi husûsundaki hesaplamalarımız şu şekildedir:
Yer:
Fas, Kuveyra şehri, enlem 20 derece, 50 dakîka
Belirtilen
yerde hilalin görülmesi, aşağıdaki sebeplerden ötürü mümkün değildir:
~
Ay ve Güneşin ictimâ/iktirân vakti: Sabah 2:54
~
Hilâlin ömrü: 17 saat
~
Güneşin batışı: 7:53
~
Ayın batışı: 8:26
~
Kalış yayı: 8 derece ve dakîka
Batıştan sonra hilâlin kalış süresi: 32 dakîka
Hatırlatıcı Bilgi:
Hilalin kalış süresi, 1990 yılında Filistin'de, en az süre ile çıplak gözle 29
dakîka olmuştu.
Hilâlin görülme yayı: 6:54
Hilâl ışığının yayı: 9:38
Hilalin yükselmesi: 7:11
Hilalin
ufuktan yükselmesi, kalış süresi miktârına dayanmaktadır. Kalış süresi
arttıkça, hilalin ufuk üzerindeki yükselme açısı da genişler. O, iktirândan
veya hilâlin iktirân çizgisinden ayrılarak doğmasından sonra, Güneş ışınlarının
Ay yüzeyine yansımasına izin veren bir açıda hilâlin bulunduğu yerdir. Bu
durumda, Yeryüzüne yansıyan ışık miktarı, sâkinleri tarafından hilâlin sûreti
üzerinde müşahede edilebilir. Gerekli diğer hava şartları da tamâm ise, bu
rü'yete izin verecek en dar açı miktarı 7 derecedir.
Diğer
bazıları, rü'yetin sınırlarında bahsetmişlerdir. O da dolunayın 7 derece
yükselmesidir.
Son olarak;
tüm devletleri, özellikle de Şark devletlerini, durumun net bir şekilde ortaya
konulabilmesi için, arabî ayların girdiğini neye göre tespit ettiklerini
açıklamaya, sorumluluk almaya ve şüpheleri bertaraf etmeye davet ediyoruz.
