Velâ ve Berâ Kaidesinden Ürken Hastalıklı Nefislere!

Kitap ve sünnete salih selefin menheci üzere davetimizin kendilerine ulaşıp da yüz çevirenlere zillet ve küçüklük vardır. Zira bizler Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şu hadisinin varisleriyiz:

İbn Ömer radıyallahu anhuma’dan: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

 “Kıyametin önünde, kılıçla gönderildim ki hiçbir şey ortak koşulmadan yalnızca Allah’a ibadet edilsin. Rızkım mızrağımın gölgesi altında kılındı. Emrime muhalefet edenlere zillet ve küçüklük yazıldı. Kim kendini bir kavme benzetirse onlardandır.”^[1]

Sahip olduğumuz Kur’ân ve hadis ilimlerimiz kılıcımız ve mızrağımızdır. Davetimizden hoşlanmayanlar hevâlarına uymak istedikleri, selefî daveti mıncıklamış bozuk menhecli, bid’at meşrepli kimselere meyletmekte, ihyâ edilmeye çalışılan velâ ve berâ vacibinden nefret etmektedirler.

Selefî menhecin aleyhince gelişigüzel eleştiriler yapan hevâ ehlinden hastalık kapan bazı kimseler şu korkuyu nefislere üflemektedirler: “Bir gün senin de aleyhinde berâ uygulanırsa o zaman gününü görürsün!”

Evet, nefislerini hakka karşı kibirle büyüten kimseler burunlarından kıl alınmasından asla razı olmuyorlar ve kendilerine bir şekilde berâ uygulandığında, kibirli nefisler şahlanarak kendisine berâ uygulayanlara bir nevi harbe giriyor, nefsini hatalı bulmuyor!

Hakka karşı kibir hastalığına yakalanmış olanlara şifa olması ümidiyle bazı hususları hatırlatacağım.

Öncelikle şunu bilmek gerekir ki, herbirimizin Allah’ın dini karşısında boynumuzun kıldan ince olması gerekir. Her birimizin nefsi, Allah’ın vahyine karşı zilletle boyun eğmek zorundadır. Bu boyun eğiş bize hakkı ulaştıran kimse için değil, o hakkın sahibi içindir. Hakkı ulaştıran kimsede bulunan eksiklikleri ön plana çıkararak kendi nefislerimizin savunucusu olmak, haine arka çıkmaktır!

Allah Azze ve Celle şöyle buyurmuştur: “Muhakkak ki biz sana kitabı hak ile indirdik ki insanlar arasında Allah’ın sana gösterdiği şekilde hükmedesin. Hainlerin savunucusu olma!” (Nisa 105)

Vahyin naslarının tehdidine hepimizin nefisleri muhataptır ve nefislerimizi vahye boyun eğdirme konusunda hayat boyunca mücadelemiz devam etmektedir, edecektir.

Allah’ın rasulü sallallahu aleyhi ve sellem dahi, kendisinin bilgisi dışında torunlarının ev içinde oynamakta oldukları köpek yavruları sebebiyle, Cibril aleyhi's-selâm’ın bir süre kendisine gelmekten uzak durmasına muhatap olmuş, dışarıda Cibril aleyhi's-selâm ile karşılaştığında bunun sebebini sormuş, Cibril aleyhi's-selâm da meleklerin içinde suret ve köpek bulunan eve girmediklerini beyan edince, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem derhal evden o köpek yavrularının çıkarılmasını emretmiştir.

Amâ bir sahabiye karşı tavrı sebebiyle Allah Azze ve Celle, Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’i eleştiren ayetler indirmiş, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bu ayetleri ümmetinden saklama yolunu tutmamış, bilakis vahye teslim olmuştur. Enfal suresinde, Tevbe suresinde ve daha başka surelerde Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’i eleştiren ayetler nazil olmuş, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem asla Allah Azze ve Celle’ye karşı kendisini “eleştirilemez” bir konumda görmemiştir.

Allah rasulü sallallahu aleyhi ve sellem, hanımlarına bir ay hecir uygulamış, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in eşleri bu tavırdan dolayı kibirlenmeye kalkmamış, bilakis nefislerini rasulün fiili ve hakkın takdirine boyun eğdirmek için mücadele etmişlerdir.

Aişe radiyallahu anha’nın azatlısı Zekvan rahimehullah’tan: “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem yanında bir esirle beraber Aişe radiyallahu anha’nın yanına gitti. Aişe radiyallahu anha, yanındaki kadınlarla meşgul olduğu için onunla ilgilenmeyince esir çıkıp gitti. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem gelince ona bunu haber verdiler. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:

“Ona ne oluyor! Allah elini koparsın!” Müslümanlar onu aramaya çıktılar ve esiri getirdiler. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem gelince Aişe radiyallahu anha ellerini yokluyordu. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:

“Onun neyi var? Delirdi mi?” buyurdu. Aişe radiyallahu anha dedi ki:  “Ey Allah’ın rasulü! Elimi koparması için Allah’a dua ettin. Ben de elim koptu mu diye bakıyorum.” Bunun üzerine Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ellerini semaya kaldırdı ve şöyle dua etti:

 “Allah’ım! Ben ancak bir beşerim. Diğer insanlar gibi üzülür ve öfkelenirim. Hangi mü’min erkek veya mü’mine kadına beddua edersem, bu bedduayı onun için günahlarından temizlenme vesilesi kıl.”^[2]

Enes b. Malik radiyallahu anh’den: “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Hafsa bt. Ömer radiyallahu anha’ya bir adamı teslim etti ve:

“Bunu muhafaza et” dedi. Hafsa radiyallahu anha gafil kaldı ve adam gitti. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem girdi ve dedi ki:

“Ey Hafsa! Adamı ne yaptın?” O da: “Ondan gafil kaldım ey Allah’ın rasulü!” dedi. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ellerini şöylece kaldırıp:

“Allah ellerini koparsın” diyerek çıktı. Sonra Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem girdiğinde:

“Neyin var ey Hafsa!” dedi. O da dedi ki: “Ey Allah’ın rasulü! Önce bana şöyle ve şöyle dedin.” Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:

“Ellerin hakkında rahat ol. Ben Allah Azze ve Celle’den; ümmetimden herhangi bir kimse için Allah’a beddua edersem, onu kendisine bir bağışlama kılmasını istedim.”^[3]

Ağır bir bedduaya muhatap olmasına rağmen Hafsa radiyallahu anha’nın bu teslimiyeti ibret ve örnek alınması gereken bir husustur. Sahabe, Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'in öfkelendiği anlarda hakaretine maruz kaldıklarında haşa "Rasulullah'ın psikolojisi bozuk" gibi abuk subuk iftiralar atmıyor, nefislerindeki kusuru itiraf ediyorlardı!

Bu konuyla ilgili Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in hayatı dönemiyle ilgili sayılamayacak kadar çok örnekler vardır. Lakin burada Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in vefatından sonra meydana gelmiş bir örnek zikredelim ki, hak cemaat unsurunun sadece Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in hayatı dönemiyle sınırlı olmadığı iyi anlaşılsın:

Ebu Hureyre radiyallahu anh dedi ki: “Ömer radiyallahu anh bana şöyle dedi: “Ey Allah’ın ve İslam’ın düşmanı! Allah’ın malına hıyanet ettin!” Ben ona dedim ki:

“Allah’ın da, İslam’ın da düşmanı değilim. Aksine ikisine düşman olana düşmanım. Allah’ın malına hıyanet etmiş değilim. Bunlar da develerimin bedeli ile payıma düşen mallardır.” Ömer radiyallahu anh aynı sözleri bana bir daha söyleyince ben de aynı cevabı verdim. Bunun üzerine on iki bin (dirhem) ödememe hükmetti. Sabah namazına kalktığımda: “Allah’ım! Mü’minlerin emirini bağışla” diye dua ettim. Daha sonraları Ömer radiyallahu anh bana görev vermek istedi, ancak görevi kabul etmedim. Ömer radiyallahu anh bana:

“Neden? Oysa senden daha hayırlı biri olmasına rağmen Yusuf aleyhi's-selâm görev istemişti” dedi. Ben de dedim ki:

“Yusuf aleyhi's-selâm nebi oğlu nebî oğlu nebî oğlu nebî idi. Ben ise Umeyme’nin oğluyum ve üç ile iki şeyden korkarım.” Ömer radiyallahu anh:

“Neden beş demiyorsun?” dedi. Ben: “Hayır” dedim. Bana:

“Bunlar nelerdir?” diye sorunca dedim ki: “Bilmediğim bir konuda konuşmaktan, bilgim olmadan fetva vermekten, ceza olarak sırtıma vurulmasından, onuruma dil uzatılmasından ve zorla malımın alınmasından korkuyorum.”^[4]

Bu kıssada görüldüğü üzere Ömer radiyallahu anh, hatalı bir bilgiden dolayı Ebu Hureyre radiyallahu anh aleyhinde şiddetli sözler sarf etmiş, lakin Ebu Hureyre radiyallahu anh, haksız gördüğü bu itham ve hakaret sebebiyle cemaati terk etmemiş, Ömer radiyallahu anh’ın saygın konumunu ve itibarını zedeliyici hiçbir işe girişmemiş, bilakis nefsini zelil etmiştir. Ebu Hureyre radıyallahu anh, nefsini haklı çıkarmak için Ömer radıyallahu anh hakkında "zan ile" veya "yanlı davrandığı" gibi bir suçlama da yapmamıştır. 
Yine Ömer radıyallahu anh, Halid b. el-Velid radıyallahu anh'ı görevden azlettiğinde bunu teslimiyetle karşılamış, cihadına asker olarak devam etmiştir. Zamanımızdaki hevâ ehlinin nefislerini yücelterek, cemaatten ayrılmaları ve fitneler yaymaları gibi davranmamış, "Şahsî bir garazından dolayı böyle yaptı" gibi iftiralar atmamıştır. 
Sabig, Ömer radıyallahu anh tarafından sürgün edilip, kimsenin onunla konuşmaması emredildiğinde, Ömer radıyallahu anh hakkında "aşırılık yapıyor, benim sorularım neden zararlı olsun?" gibi itirazlarda bulunmamıştır. Zamanımızın hevâ ehli ise çok büyük çamlar devirip, koca koca fitneler çıkardıkları halde kendilerinin masum olduklarını, kendilerinin zararlarını def eden ilim ehlinin ise zalim olduklarını, taraflı davrandıklarını vs. savunuyorlar! 

Şunu unutmayalım ki, hiçbirimizin nefsi Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in ve ashabının nefsinden daha aziz değildir!

İlim talebi yıllarında ve ilmin tebliği zamanlarında haklı ya da haksız çeşitli ithamlara, şiddetli eleştirilere maruz kalmak, bizleri pes ettirirse sabır emrini yerine getirmemiş oluruz:

“Namazı kıl, iyiliği emret, kötülükten vazgeçirmeye çalış, başına gelenlere sabret. Doğrusu bunlar, azmedilmeye değer işlerdir.” (Lukman 17)

Cemaatten ayrılmama ve Allah’ın ipine topluca sımsıkı sarılma emri, nefislere en zor gelen emirlerdendir. Hain nefislerin destekçisi, en büyük düşmanımız İblis ve taifesi ise cemaat bağlarının zayıfladığı anlarda öldürücü darbesini yapar ve şöyle der:

“Tek başına dahi olsan kitap ve sünnet üzere olduğun zaman sen cemaatsin.” Bu, kendisiyle bâtılın kastedildiği hak bir sözdür! Buradaki yanlış istidlal, kişinin kendisinin hak üzere olduğuna hükmetmesidir! Kişi tek başına kitap ve sünnete sarılmakla hak üzere olmaz!

Bilakis, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in ve ashabının üzerinde bulunduğu yolda olan, nerede olursa olsun, tek başına dahi olsa hak üzeredir. Lakin Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in ve ashabının üzerinde olduğu yolda, kitap ve sünnet menheci üzere hareket eden ilim ehlinin bulunduğu ortamda, ilim ehlinden ve cemaatten ayrılmak yoktur!

Kitap ve sünnet ile hidayet bulmak ancak ve ancak, selefin menhecine tabi olan alimlerle birlikte olmakla mümkündür. Böyle alimler bulunduğu zaman cemaat onlardır, onlardan ayrılan cemaatten ayrılmış olur. İlim ancak ilim ehliyle birlikte kâimdir. Allah ilmi, alimlerin canlarını almakla kaldırır!

Ziyad b. Lebid el-Ensârî radiyallahu anh dedi ki: “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bir şey anlattı, sonra şöyle buyurdu:

“Bunlar ilmin gittiği anlarda olacaktır.” Dediler ki: “Ey Allah’ın rasulü! İlim nasıl gider? Biz Kur’ân’ı okuduk, çocuklarımıza okuttuk, onlar da çocuklarına okuturlar” Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:

“Annen seni düşüreydi ey İbn Ummi Lebid! Şu Yahudiler ve Hristiyanlar Tevratı ve İncil’i okudukları halde ondan bir şeyle faydalanabiliyorlar mı?”^[5]

Abdullah b. Amr b. El-Âs radıyallahu anhuma’dan: Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu işittim:

“Muhakkak ki Allah ilmi, insanlara verdikten sonra çekip almak suretiyle kaldırmaz. Lakin aralarından âlimlerin canlarını ilimleriyle beraber almak suretiyle kaldırır. Geriye cahil insanlar kalır ve fetva sorarlar. Onlar da kendi görüşleriyle fetva verirler. Böylece hem kendileri sapar, hem de insanları saptırırlar.”^[6]

Salim b. Ebi’l-Ca’d rahimehullah’tan: “Ebu’d-Derdâ radiyallahu anh dedi ki:

“Kaldırılmasından önce ilmi öğrenin. Zira ilmin kaldırılması, âlimlerin vefat etmeleridir. Öğreten ve öğrenen ecirde eşittirler.”^[7]

Kitap ve sünnet menheci üzere olan, rasulün varisi hadis ehli bir alim bulunmadığı zaman, işte o zaman cemaat yok, fırkalar vardır. o zaman tek başına kalıp kitap ve sünneti selefin menheci üzere anlayıp uygulamaya çalışman, heva ve re’ylerle hareket eden fırkalardan uzaklaşman gerekir.

Selefin menhecinde olan ilim ehli etrafında Tevhid, Hadis ve Sünnet ehli bir cemaat mevcutken, cemaati terk eden ancak şeytanın igvâlarıyla kendisini hak üzerinde zanneder, lakin o hiçbir şey üzerinde değildir. Zira hadiste bildirildiği gibi, şeytan, bir kişiye, iki kişiden daha yakındır. Cemaatten uzak duran kişi ya ebedî olarak ateşe düşer, ya ateşten nasibini alır yahut cennete girse dahi iyi bir mevkide olamaz.

 İbn Ömer radıyallahu anhuma'dan; Ömer radıyallahu anh Cabiye'de hitap ederken şöyle dedi; "Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem aramızda şöyle hutbe verdi;

"Sizden her kim cennetin ortasını istiyorsa cemaate sarılsın. Şüphesiz şeytan tek kişi ile beraberdir ve o, iki kişiden daha uzaktır."^[8]

Yine Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: "Allah'ın eli cemaat ile beraberdir. Şeytan ise Cemaat'e muhalefet edenlerle birliktedir.”^[9]

Ebu Şureyk radıyallahu anh'den; Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'i şöyle buyururken işittim;

"Allah'ın eli Cemaat üzeredir. Birisi ondan ayrılırsa, tıpkı kurdun sürüden ayrılan koyunu kapması gibi şeytan o kimseyi kapar."^[10]

Muhammed ed-Dabbî'den; "Bizimle beraber İbrahim (en-Nehaî)nin sohbetine katılan biri vardı. İbrahim'e onun mürcie mezhebine girdiği haberi geldi. İbrahim bunun üzerine dedi ki;

"Bizim yanımızdan ayrılırsan bir daha dönemezsin."^[11]

Muhammed b. Davud el-Harranî dedi ki; "Süfyan b. Uyeyne'ye;

"Şu – yani İbrahim b. Ebi Yahya – kader hakkında konuşuyor" dedim. Bunun üzerine Süfyan dedi ki;

"İnsanlara onun durumunu bildirin ve Rabbinizden afiyet isteyin."^[12]

---

[1] Sahih. Ahmed (2/50, 92) Ebu Davud (4031) İbn Ebi Şeybe (4/212) Taberani Musnedu’ş-Şamiyyin (216) Tahavi Muşkilu’l-Asar (231) Abd b. Humeyd (848). El-Elbani, el-İrva (1269) Ebu Davud ve Ahmed b. Hanbel’in isnadlarında hakkında ihtilaf edilen Abdurrahman b. Sabit b. Sevban bulunmasından dolayı Şuayb el-Arnaut zayıf demiştir. Lakin Ahmed b. Hazlem’in, Hadisu’l-Evzai cüzünde (s.31 no:30) ve Tahavi’nin Muşkilu’l-Asar adlı eserinde (1/238) İbn Ömer radıyallahu anhuma’dan rivayetinde İbn Sabit yerinde el-Evzai vardır. Bu mutabi ile hadis sahihtir. Ayrıca hadisin şahitleri de vardır. Bu hadisi muhaddislerin geneli hasen ve sahih olarak değerlendirmişlerdir. Bkz.: Darekutni el-İlel (9/272) Iraki el-Muğni (1/217) İbn Hacer Fethu’l-Bari (10/271) Busayri İthafu’s-Sadetil-Mahera (4/484) Zehebi Siyeru A’lami’n-Nubela (15/509) Suyuti Camiu’s-Sagir (8593) Elbani (Sahihu Ebi Davud, Gayetu’l-Meram, Cilbabu’l-Mer’e)

[2] Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. İshak b. Rahuye (1125) Ahmed (6/52) Vakıdî el-Megazi (s.220) Beyhakî (9/89) Mukbil b. Hadi Sahihu’l-Musned (1560)

[3] Muslim'in şartına göre sahih. Ahmed (3/141) Ziyau’l-Makdisi el-Muhtare (5/19) Mukbil b. Hadi Sahihu’l-Musned (56)

[4] Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Hâkim (2/378)

[5] Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Ebu Hayseme Zuheyr b. Harb Kitabu’l-İlm (52) Hâkim (1/180, 3/681) Ahmed (4/160, 218, 219) Tayalisi (1292) İbn Ebî Şeybe (6/145) İbn Mâce (4048) Taberânî (5/265) İbn Ebi Hayseme Tarih (815) Ebu Ahmed Hâkim el-Esâmi ve’l-Kunâ (5/303) Begavi Mu’cem (885) İbn Ebi Asım el-Âhâd ve’l-Mesânî (1999) Tahavi Şerhu Muşkili’l-Asar (305)

[6] Sahih. Buhârî (100) lafız ona aittir; Muslim (2673).

[7] Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. el-Cevherî Musnedu’l-Muvatta (18) Dârimî (327) İbn Abdilberr Camiu Beyani’l-İlm (1036)

[8] Sahih. Tirmizi (2091) Ahmed (1/18, 26) Ebu Ya'la (1/131-133) Lalkai (1/106) Humeydi (1/19-20) Tayalisi (s.7) İbn Mace (363) Abd b. Humeyd (23) Şafii er-Risale (1315) Şafii Müsned (1836) Buhari Tarihu'l-Kebir (1/102) Tarihu's-Sagir (1/97) Acurri Şeriat (s.7-8) Hatib (2/187, 4/319, 6/57) Taberani Evsat (3/441) Ma'mer Cami (11/341) Deylemi (222) İbn Ebi Hatem İlel (2/355, 371) Hâkim (1/376) İbn Hibban (19/156) Ziya el-Muhtare (96) Elbani es-Sahiha (430)

[9] Sahih. Nesai (3954) Taberani (17/145) Hatib; el-Fakih ve'l-Mutefekkih (1/162) Beyhaki Şuab (7253) İbn Hibban (19/158) İbnu'l-Cevzi; Telbisu İblis (s.6) el-Elbani; sahih demiştir.

İmam Tirmizi (4/467) bu hadislerde geçen "cemaat" kelimesini; fıkıh, ilim ve hadis ehlinin cemaati şeklinde açıklamıştır. İbn Kayyım da İgasetu'l-Lehfan'da (1/69) şöyle der:

"Cemaate sarılmayı emreden hadiste kastedilen hakka sarılmak ve ona temessük edenler az, muhalifleri çok olsa bile ona tabi olmaya devam etmektir. Zira hak; ilk cemaat olan Peygamber (Sallallahu aleyhi ve sellem)'in zamanında üzerinde bulunulan şeydir. Bidat ehlinin ve sonrakilerin çok oluşuna bakılmaz."

[10] Şahitleriyle sahihtir. Taberani (1/206) İbn Ebi Asım es-Sunne (1/40) Lalkai (1/99) İbn Kani Mu'cem (1/3) İbnu'l-Cevzi Telbisu İblis (s.6) Ebu Nuaym Marifetus Sahabe (2/375) Mekasıdul Hasene (s.96) Mecma (5/218) isnadında Abdula'la b. Ebi’l-Musavir vardır. O zayıf bir ravidir. Lakin hadis şahidleriyle sahihtir.

[11] Hilye (4/223) İbn Vaddah el-Bid'a (s.52) İbnul Cevzi Telbis (s.12)

[12] İbnul Cevzi Telbis (s.12) Zehebi Siyeru A'lam (8/452)