Cihazla Elde Edilen Suretler Hakkında Alimlerin Sözleri

Cihazla Elde Edilen Suretler Hakkında Alimlerin Sözleri


İbnu’l-Arabi el-Endulusi, Aridatu’l-Ahvezi’de (7/253) ve başkaları cisimli suretlerin haramlığına dair icma zikretmişlerdir.

Bazıları çocukların oyuncaklarını icmali ve tafsili olarak istisna etmişlerdir.

Surette haramlık, başın mevcudiyeti halinden ibarettir. Hadiste:

“Suret baştır” buyrulmuştur. Bunu el-İsmaili Mucem’inde rivayet etmiştir. el-Elbani Silsiletu’s-Sahiha’da (19
 21) bunu ve Cibril aleyhisselam’ın:

“Timsallerin başını koparmasını emret ki ağaç şekline dönsünler” dediğini zikretmiştir. Bunu Ebu Davud (4158) hasen bir isnad ile rivayet eder.

Cumhurun kavlinin haramlık hükmü: gerçekte mevcut olmayan bir şeyin mesela gagalı bir insan, kanatları olan at ve benzerlerinin suretini de kapsar. çizgi filmlerdeki buna benzer şekiller böyledir. Bazı ilim ehli mumyalanmış ve içi doldurulmuş hayvanları da bu hükme dahil etmişlerdir. Bu da suret asılmasına götürür. Zira bu bazı cahillerin evden ve ev halkından belayı def eder zannıyla suret asmasına vesile olur. Bkz.: Muhammed el-Vasıl; Ahkamu’t-Tasvir risalesi.

Şeyh Abdullah Cibrin der ki: “Bu asrın alimleri fotoğraf resimleri hakkında ihtilaf etmişlerdir. Bu kameranın tasviridir. Asrın alimlerinin çoğu bunun haram olduğu görüşündedir. Sadece zaruret sebebiyle buna cevaz vermişlerdir. Onların başında şeyhlerimizin şeyhi, eski memleket müftüsü ve büyük alimler heyetinden oluşan el-Lecnetu’d-Daime üyesi Muhammed b. İbrahim ve şeyhimiz Abdulaziz b. Baz gelmektedir. Allah her ikisine de rahmet etsin.

Bazı ilim ehli bu türün (fotoğrafın) haram olmadığı görüşündedir. Bu görüşün sahipleri – Şeyh Muhammed b. Salih b. Useymin – el-Kavlu’l-Mufid’de (2/439, 440) bu meseledeki ihtilafı zikrettikten sonra) şöyle derler:

“İkinci görüş: Fotoğraf tasvir değildir. Lakin bunu yapana helal midir, değil midir hala şüphe kalmıştır.

Cevap: Eğer haram bir amaçla yapılıyorsa haramdır. Mubah bir amaçla yapılıyorsa mubahtır. Zira vesileler, maksatlarının hükmüne tabidir. Binaenaleyh, eğer bir şahsın hatıra olarak adlandırdıkları fotoğraftan ise bu caiz olmaz. Zira bunda suret edinme vardır. Bunun bir suret olduğunda şüphe yoktur. Hiç kimse de bunu inkar etmez. Eğer kimlik gibi mubah bir gayeyle yapılıyorsa bunda cevazına ruhsat vardır. Buna benzer hususlarda mubah olur.”

Yine Eşref b. Abdilmaksud’un cem ettiği fetvalarında (1/149) şöyle demiştir:

“Bundan gaye bir insanın fotoğrafını bulundurmaksa, hatıra için bile olsa bu haram olur. Zira vesilelerin hükmü, maksatlarının hükmüne göredir. Hatıra için resim edinmek ise haramdır. Zira Nebi sallallahu aleyhi ve sellem meleklerin içerisinde suret bulunan eve girmediklerini haber vermiştir. Bu, evlerde suret edinmenin haramlığına delalet etmektedir. Duvarlara asılan suretlere gelince, bu haramdır, caiz değildir. melekler içinde suret bulunan eve girmezler.”

Bazı alimler sinema filimlerinin ve televizyon görüntülerinin haram kılınan tasvirden olmadığı görüşündedirler. Diğer bazı alimler ise nasların umumiliği sebebiyle bunun da haram olduğu görüşündedir. Bazıları öğretme ve davet gibi şer’i maslahatlar için olanları istisna etmişlerdir.

Derim ki: Bu son derece yanlış ve islam alemine en büyük zararı veren bir görüştür. İnşaallah ileride bu konuya değineceğim.

Bütün bunlardan dolayı, şirkle ve ona götüren bütün vesilelerle savaşmaya hırs gösteren tevhid ehlinin tasvir meselesinde gevşeklik göstermekten sakınması gerekir. Özellikle de büyük alimlerin ve insanların kalplerinde büyük yeri olan hayır ve salah ehlinin resimleri hususunda! Bu işte gevşeklik göstermek tehlikeli ve ayak kaymaları büyüktür.

Müslümanlardan bir çok kimse fotoğraf ve sinema suretleri konusunda gevşek davranmaktadır. Bununla beraber bu konudaki doğru görüşü bilmede gayret sarf etmezler. Onlardan çoğu içtihad rütbesinde ilim ehli değildir. Ancak başkalarını taklid ederler. Ya da bazı müftülerin görüşüne tutunurlar. Malumdur ki müslümanın, ilim ehlinin görüşlerinden hevasına uyanı alması caiz değildir. Zira bu hevaya uymaktır. Fakihlerin ruhsatlarını araştırıp onlara uyan, şeriata uymuş olmaz. Nitekim ilim ehli, fakihlerin ruhsatlarını araştırmanın haram olduğunu belirtmişler ve bunu çokça yapan kimselere ağır ifadeler kullanışlardır. Alimlerin sözlerine tabi olan kimseye gereken; bütün meselelerde dindarlık ve ilim bakımından en üstün olan alimlerin görüşlerine uymaktır. İlim ehli bunu böylece belirtmişlerdir. Bkz.: İ’lamu’l-Muvakkiin (4/261) el-Usul Min İlmi’l-Usul (s.100)

Tasvirin hükmü hakkında bkz.: Fethu’l-Bari (tasvirler babı) Şeyh Muhammed b. İbrahim Fetava (1/178-195) Şeyh Abdulaziz b. Baz Fetava (2/797-835) Fetava’l-Lecneti’d-Daime (1/458-464) Şerhu’l-Mumti’ (2/195-205) Şeyh Muhammed el-Gufeyli et-Tenvir Fima Verade Fi Hukmi’t-Tasvir, Şeyh Muhammed b. Ahmed el-Vasıl Ahkamu’t-Tasvir”

Bazı Fetvalar:

Soru: Bazı insanlar bize resimlerin haram olduğunu, bunların bulunduğu yere meleklerin girmeyeceğini tebliğ ettiler. Bunlar doğru mudur? Burada haram resimler ile kastedilen insan ve hayvan heykelleri gibi gölgeli olanlar mı yoksa nüfus cüzdanlarındaki ve paralardaki resimler gibi gölgesiz olanlar da bu haramlığa dahil midir? Ev eşyalarında bunlar helal olur mu? Bize ifade ediniz.

Cevap: Evet bütün gölgeli veya gölgesiz insan ve hayvan resimleri haramdır. Kumaş üzerinde olanlar da böyledir. Sahih hadisler Meleklerin içinde suret bulunan eve girmeyeceklerini belirtmektedir. Suçluların tespiti, pasaport, nüfus cüzdanı gibi zaruri hallerde resme ruhsat vardır. Umarız ki bu gibi zaruri şeylerde resim bulundurmak Meleklerin girmesine mani olmaz. Allah yardımcımız olsun. Yine döşek ve yastıklarda bulunan resimler de böyledir. Bu konuda gelen bir hadiste Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

“Bu resimleri yapanlara kıyamet gününde azap edilecek, onlara “yarattıklarınıza can verin bakalım” denilecektir.” Bunu Buhari rivayet etmiştir. Yine Ebu Cuhayfe radıyallahu anh’den Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in faiz yiyene, vekilliğini yapana ve resim yapanlara lanet ettiğini rivayet etmiştir. (El-Lecnetud Daime)

Soru: Hatırlamak amacıyla resimleri saklamam caiz midir?

Cevap: Caiz değildir. Erkek veya kadın her müslümanın hatırlamak için sakladığı ruh sahibi canlı resimlerini yok etmesi vaciptir. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Ali radıyallahu anh’e:

“Yok etmediğin suret ve düzlemediğin yüksek kabir bırakma” buyurmuştur. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in evde resim bulundurmaktan yasakladığı ve Fetih günü Kabe’ye girdiğinde duvarlarında gördüğü resimleri sildiği sabit olmuştur. Dağ, ağaç gibi cansız varlıkların resimlerinde ise sakınca yoktur. (Şeyh İbn Baz)

Soru: Ben faydalı dergileri okuyup hayatımda bunlardan yararlanmaya gayret ediyorum. Fakat ben bu dergilerdeki resimlerden rahatsızım. Bunları satın almamda sakınca var mıdır? Bunları ne yapmalıyım? Saklayabilir miyim yoksa yakmalı mıyım?

Cevap: Faydalı gazete ve dergileri okuyup dini, edebi ve ahlaki konularda istifade edebilirsin. Lakin resimleri mürekkep ile veya başka bir şeyle gidermelisin. Yahut onları kapalı bir dolapta veya bir sandıkta bulundurmalısın. İhtiyacın yoksa yakmalısın. (Şeyh İbn Cibrin)

Soru: Üzerinde yılanbaşı gibi suret ve resimler bulunan altın takıları satmanın hükmü nedir?

Cevap: Üzerinde ruh taşıyan canlı resimleri bulunan altın veya gümüş takıları satmak, almak, takmak, edinmek haramdır. Müslümanın bu resim ve suretleri gidermesi vaciptir. Sahihu Müslim’de Ebul Heyyac’ın Ali b. Ebi Talib radıyallahu anh’den rivayetinde, o kendisine:

“Seni Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in beni gönderdiği şey üzere göndereyim mi? O beni yok etmedik suret ve düzlemedik yüksek kabir bırakmamak üzere göndermişti.” Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’den şöyle buyurduğu sabit olmuştur:

“Şüphesiz melekler içinde suret olan eve girmezler” (Buhari ve Müslim İbn Abbas radıyallahu anhuma’dan) Binaenaleyh Müslümanların bu takıları kullanmaktan ve alıp satmaktan uzak durmaları gerekir. (Şeyh İbn Useymin)

Üzerinde canlı suretleri olan altın almak: Kelebek, yılanbaşı gibi suretler olan altının alım satımı, kullanılması haramdır. Zira suretin giderilmesi vaciptir. (el-Lecnetud Daime)

Resim haram mıdır?: Eğer bununla ağaçların, denizlerin, yıldızların vb. ruh taşımayanların resimleri kastediliyorsa bu caizdir. Ama insan, deve, kuş gibi ruh taşıyanların resmi haramdır. (İbn Useymin)

İçerisinde suretler bulunan kitapları ve dergileri saklamak: İçinde bazı resimler de olsa bunları saklamakta bir engel yoktur. Ama kadın resimleri varsa bunları silmek gerekir. Erkek resimlerinde başının silinmesi yeterlidir. (İbn Baz)

İçerisinde resimler olan faydalı gazete ve dergileri okumanın hükmü: Bu tür dergi ve gazeteleri okuyup dini, edebi ve ahlaki konularda istifade edebilirsin. Ama resimleri mürekkep ile kapatmalı, yüz suretlerini gidermelisin. Veya bunları kapalı halde bırakıp dolaba, sandığa kilitleyebilirsin. Eğer ihtiyacın yoksa bunları yakmalısın. (İbn Cibrin)

Hayvanların ve kuşların içini doldurmak: Caiz değildir. Bunda hayvan doldurmak için mal harcayarak zayi etmek vardır. Allah israftan yasaklamıştır. Ayrıca bu ruh taşıyan canlının suretini asmaya vesile olmak söz konusudur. (el-Lecnetud Daime)

Resim asmak: Ruh taşıyan canlıların resmini asmak caiz değildir. (İbn Baz)

Televizyon seyretmek: Onu eve hiç koymamayı tavsiye ederim. Lakin ondan hayırlı istifade edebilme kuvvetine sahipse ve onunla şerre sürüklenmeyecekse bunda bir engel yoktur. Ondan hoş şeyler dinleyip şarkılardan ve filmlerden uzak durabilir. Lakin genellikle televizyon kötülüklere sürüklemektedir. (İbn Baz)

Kadının televizyondaki erkeğe bakması: Kadın için hayırlı olanı erkekleri görmemesi, onların da kendisini görmemesidir. Bu konuda güreş, maç, filimler veya başka yerde görmesi fark etmez. Zira kadının tahammülü zayıftır. Çoğunlukla bakışlar şehvetlere sebep olur ve fitne ortaya çıkar. Bunun sebeplerinden uzaklaşmak selamete en yakın olanıdır. (İbn Cibrin)

Televizyon ve çocuklar üzerinde kötü etkileri: Eğer bir kimse televizyon edinip onu müzik dinlemek, kadınlarla erkeklerin bir arada bulunduğu, açık saçık kadınlar gösteren programlar, müstehcen filimler izlemek gibi Allah’ın haram kıldığı hususlarda kullanırsa televizyon almak caiz değildir. Zira televizyon aldığı takdirde ailesi, çocukları bu sakıncalı programları izlemekten uzak duramazlar. Böylece haram işlemekte onlara yardımcı olmuş olur. Bu kişinin kıyamet gününde hesaba çekileceği kötü terbiyedir. (İbn Useymin)

Üzerinde resim olan elbise giydirmek: Büyük için de, küçük için de üzerinde resim bulunan elbise giymek caiz değildir. Hatıra olması için resim çektirmek de caiz değildir. Ancak pasaport, kimlik gibi zaruret olduğu zaman caizdir. (İbn Useymin)

Resim içeren oyuncaklar:

— Yaratılış sureti tam değilse, göz, burun, ağız yoksa bunun caiz oluşunda şüphe yoktur. Bu, kız çocuklarının Aişe radıyallahu anha ile oynadıkları oyuncak türlerindendir.

— Ama yaratılış bir insan gibi tam şeklinde ise, ben bunun caiz olması hususunda içimde bir sıkıntı hissediyorum. Zira bu Allah’ın yarattığına benzemektedir.

— Lakin oyuncakların kesin olarak haram olduğunu söyleyemem. Zira bu meselelerde büyüklere tanınmayan ruhsat, küçüklere verilmiştir. (İbn Useymin)

— Bu meselede âlimlerin diğer görüşü ise: üzerinde mücessem suret bulunan oyuncakların haram olduğudur. (İbn Cibrin)

Çocukların Küçüklük resmini saklamak: Duvara asılmasa bile caiz değildir. Bu sadece pasaport ve benzeri durumlarda gerekirse caizdir. (el-Lecnetud Daime)

Ruh taşıyan canlı resmi bulunan yerde namaz kılmak: Eğer müslüman namazı şartlarına uygun şekilde kılmışsa böyle bir yerde kıldığı namaz sahihtir. Lakin resim bulunmayan bir yer araştırması daha faziletlidir. (İbn Baz)