HOCALARIN VE TALEBELERİN UYMASI GEREKEN EDEPLER

HOCALARIN VE TALEBELERİN UYMASI GEREKEN EDEPLER
Şeyh Abdurrahman b. Nâsır es-Sa’di
Mütercim: Üsame Güneş
Tashih ve Kontrol: Ebu Muaz
NİYETTE İHLASLI OLMAK

Hocaların ve talebelerin, bütün hareketlerini ve durgun hallerini üzerine bina ettikleri temel /asıl ve esası, tam bir ihlas ile Allah’a yönelmek ve ibadetlerin en kâmili, en faydalısı ve faydası en genel olan bu ibadetle (ilim öğrenmek ve öğretmekle) Allah’a yaklaşmayı; niyetlerine almaları, kendilerine tayin etmeleri ve buna bağlı kalmaları gerekmektedir. Her büyük ve küçük işlerinde bu aslı /esası aramaları gerekmektedir.

Şayet ders görürler ya da dersler verirlerse yahut da araştırma yaparlar, münazara ederler veya dinlerler ve dinletirlerse, yazarlar ve ezberlerlerse, derslerini tekrar ederlerse, bu kitapları veyahut diğer kitapları müracaat ederlerse, bir ilim meclisine otururlarsa, ayaklarını ilim meclislerine doğru yöneltirlerse, bir kitap satın alırlar yahut ilme faydası olacak bir şeyle meşgul olurlarsa kısacası her işlerinde Allah için ihlaslı olmaları, bu ameli Allah’a halis kılmaları ve ecrini, sevabını(Allah’tan ummaları) gerekmektedir. Böylece bütün uğraşıları kuvvet bulsun ve (makbul bir ) itaat olsun, Allah’a doğru, onun keremine doğru bir yol alma olsun, böylece Rasulullah (Sallalahu aleyhi ve sellem)’in;

’’Kim ilim öğrenme kastıyla bir yola girerse Allah’ta o yolla ona cennetin yolunu kolaylaştırır’’ kavlinin manasını tahakkuk ettirebilsinler...

İlme ve onun elde edilmesine yardımcı olan, ilim ehlinin suluk ettiği her maddi ya da manevi yol bu hükme dâhildir.

TALEP ETMENİN YOLU

Bundan sonra ilim öğrenme de öncelik şer’i ve ona faydalı olacak arap dili ile ilgili kaidelerim en önemli olanı sonra sırasıyla ondan daha az önemli olan diye devam etmeli, başlangıç böyle olmalı. Bu sözün tafsili çoktur, durumların ve kişilerin bizzat kendilerine göre değişiklik arz ettiği bilinmektedir.

Talep ettiği maksada ulaştıracak yolların en yakınına girmelidir.

İlgilendiği ilimle ilgili eserlerin en güzeli,(ibareleri) en açık olanı ve faydası en çok olanı seçmeli. Bütün işini ve uğraşını bu seçtiği kitabı –imkân varsa- ezberlemekle, sürekli onu ders etmeyi tekrar etmekle zihnine manaları mahfuz ve akledilmiş bir durumda yerleştirmelidir. Daha sonra sürekli tekrar eder (ta ki zamanın ilerlemesi ile öğrendiği bu bilgileri unutmaz)...

ALİM KİMSENİN ÖĞRENCİSİ İLE NASIL İLGİLENMESİ GEREKİR?

Öğretici kimsenin, talebesinin zihnine, ilmi alabilme gücüne ve zayıf olup olmamasına bakması gerekir. Onun durumuna uygun olmayan bir kitap ile onu uğraştırmaması gerekir. Eğer böyle yapmazsa nasihatli davranmamış olur. Az olup fakat anladığı ve aklettiği bir kitap, çok olmakla birlikte unuttuğu ve anlayamadığı onlarca kitaptan daha iyidir.

Aynı zamanda öğretmen, öğrencinin idraki ve anlayışına uygun olarak okuttuğu dersi izah eder ve anlatır, meseleleri birbiri ile karıştırmaz.

Talebe bir önceki meseleyi iyi bir şekilde tasavvur edip tahkik etmedikçe başka meselelere geçmez. Çünkü bir öncekini iyi kavramak bir sonrakini idrak etmek için önemli bir basamaktır.

Şayet öğrenci iyi bir şekilde idrak edip anlamadan, öğretici olan kimse meseleleri birine karıştırırsa; bu ilkini ziyan etmek ve bir sonrakini anlamaya engeldir. Aynı zamanda, zihninde tahakkuk ettirip kökleştirmediği bu meselelerden bıkıp usanmasını gerektirir ve bir daha o meselelere dönme arzusu gider, kısır görüşlü olur. Bu anlattığımız hususun ihmal edilmemesi gerekir.

Öğretmen gücü yettiği oranda, talebesine ilim öğrenmek ve anlayamadığı hususlara sabretmek, edepli olmak ve sıkıntıya sabretmek gibi konularda nasihatlerde bulunması gerekir. Bununla birlikte öğrencisini ilerletecek hususlara gayretli davranmalı ve önemli noktalarla işaret ederek terbiye edecek, edebini güzelleştirecek. Çünkü öğrencinin öğretmen üzerinde hakkı vardır. Şöyle ki, öğrenci kendine ve insanlara fayda verecek ilmi öğrenmeye yönelmiş bu hususta da öğretmene gelmiş-başkasına değil- ve öğretmenden alacağı ilim, öğretmenin yüküdür, talebe bunu koruyacak ve nemalandıracaktır. Bu yük/sermaye ile kazançlı işlerde bulunacaktır. Dolayısıyla, öğrenci öğretmenin hakiki bir çocuğu olmuş olacaktır ve onun gerçek mirasçısı...

‘’Bana katından bir veli ihsan eyle. Bana ve Yakup ehline mirasçı olacak.’’(Meryem:6)

Kastedilen mana, ilim ve hikmet mirasıdır.

Öğrenci anlasa ya da anlamasa, öğretici olan kimse bu uğraşından dolayı ecir alacaktır. Şayet öğrenci, anlatılanı anlar, onunla kendisini ve başkalarını faydalandırırsa, öğretmen için,-bu faydalanma devam ettikçe- bitmez tükenmez bir ecir kapısı açılacaktır. İşte kendisi için yarışanların yarıştığı ticaret budur!

Bu ticaretin gelişmesi ve büyümesi için öğretmen kimsenin gayretli ve ciddi bir şekilde koşması gerekir. Çünkü bu kendi amelinden ve amelinin eserlerindendir.

Allah Teâla şöyle buyurmaktadır: ’Ölüleri biz diriltiriz. Takdim ettikleri ve eserlerini biz yazarız.’’(Yasin:12)

Takdim ettikleri, bilfiil kendilerinin yapageldikleri amelleridir. Eserleri ise, yaptıkları amellere terettüp eden maslahatlar ve faydalardır ya da bunların tam tersi. Hayatlarında ve vefatlarından sonra bu husus böyledir.

Öğrencinin her yolla rağbet ettirilmesi ve teşvik edilmesi gerekir. Dinç, dinamik olma yönünde ilerletilmesi ve bıktırılmaması lazım. Bu da ilmin türleri ve müfradatı bakımından anlamasına zor olan hususlara onun önüne sermemekle olur.

TALEBENİN EDEBİ

Öğrencinin hocasına saygı göstermesi, üstünlüğünü bilmesi ve güç yetirdiği oranda hocasına karşı edepli olması gerekir. Çünkü hocasının onun üzerinde genel ve özel olmak üzere hakları vardır.

HOCANIN GENEL HAKKI

Şüphe yok ki öğretici kimse /hoca talim vermesi ve fetvalarıyla insanlara faydalı olacak bir hazırlıkta bulunmuştur. Onun insanlar üzerindeki hakkı ihsan edenlerin hakkı gibidir. İnsanlara cahil kaldıkları hususları beyan edecek ve dini meselelerinde onlara irşat edecek bir kimseyi ihsan eden kimseden daha büyük ve faydalı bir ihsanda bulunan da olmamıştır. Çünkü böylece, gafil kaldıkları hususlarda insanlara bu kimse uyarıda bulunur, hayrın hâsıl olup şerrin yok olmasına sebep olur, dinin ve faydalı bilgilerin yayılmasında öncülük eder, muvahhidlere ve onlardan sonra gelecek olan nesillerine en faydalı olanı bırakır.

Şayet ilim olmasaydı insanlar karanlıklarda bocalayan hayvanlar gibi olurlardı. Çünkü ilim, kendisiyle –karanlıklarda- hidayet yolunun bulunduğudur. Ve aynı zamanda kalplerin, ruhların ve din ve dünyanın hayatıdır(kendisiyle hayat bulduğu esastır).

Bir ülke ki, eğer orada insanlara dinin meselelerini açıklayacak ve gayet zaruri bir şekilde kendilerine arız olan hususları beyan edecek bir kimseden mahrum olmuşsa, bu ülke –kendisinin olmaması sebebiyle-dünyalarına ve dinlerini zararın geleceği bir duruma düşmüş, zaruretleri ve maslahatlarını kendilerine izah edecek ehillerini kaybetmiştir.

İşte insanlara böyle faydalı kimseleri ihsan eden ve eser olarak bunları bırakan kimseler, nasıl olurda Müslüman kimse üzerine sevgisi ve tevkiri, haklarına, hukuklarına riayet vacip olmaz?!

HOCANIN ÖZEL HAKKI

Öğretici kimsenin/hocanın talebesi üzerindeki özel hakkı, öğretmedeki hırsı ve talebesini en yüksek derecelere ulaştırma çabası ve gayretinden kaynaklanmaktadır. İnsanlara ilmi öğretip, onları terbiye eden, en kıymetli vakitlerini ve saf fikirlerini güç yetirebildikleri her yol ve vesileyle öğrencilere aktarma çabasında olan böylesi hocaların faydası onların anne ve babalarının faydasıyla kıyaslanmaz bile...

Maddi bir hediye ihsan eden kimsenin –ki bu hediye kullanılır sonra gider ve ondan eserde kalmaz- evet böyle bir kimsenin ihsanı çok büyük bir ihsan olarak addediliyorsa nasıl olur da, hayatta ve öldükten sonra eseri devam eden çeşitli, çok böylesi ilmi hediyelerin ihsanı hakkında o maddi hediyelerden daha düşük bir konum düşünülebilir?!

Böyle olduğu bilinince, hocanın talebesi üzerinde hakkı olduğu, saygı gösterilmesi gerektiği, onunla güzel bir edeple muamelede bulunulması, işaret ettiği yerde durulması, onun işaret ettiği ve tecrübe ile elde ettiği faydalı hususlardan dışarı çıkılmaması gibi hususlarda bilinmiş olur. Çünkü hoca ona faydalı olacak hususları, bunların elde edilmesi yollarını ondan ve diğer kimselerden daha iyi bilir.

ALİM KİMSEYE İHTİRAM ETMEK

Önünde edepli bir şekilde oturur, ilmine ihtiyacı olduğunu izhar eder, yanında iken ve yanında olmadığı durumlarda ona dua eder. Ona bir fayda ithaf ettiğinde ya da bir müşkili, kapalı bir hususu izah ettiğinde daha önce bildiğini –eğer biliyorsa- belli etmez. Faydaya çok ihtiyacı olan kimse gibi, ona iyi bir şekilde kulak verir - bildiği hususlarda böyle yapar-, bilmediği hususlarda ise nasıl olur?! İşte bu nedenle, böyle bir edep dini olsun dünyevi olsun elde edilecek faydalı bilgilerde hocaya karşı takınılması gereken bir edep olarak, güzel bulunmuştur.

HOCA HATA ETTİĞİNDE NASIL DAVRANILMALI?

Öğretmen hata ettiğinde, öğrenci /talebe kimse yumuşak bir üslupla, içerisinde bulunulan makama uygun bir şekilde onu uyarır.’’Sen hata ettin’’ ya da ‘’bu mesele senin dediğin gibi değil’’ demez. Öğretmenin hatasını anlayacağı uygun bir ve ince bir ibareyle bunu yapar. Kalbini rahatsız edecek bir ibareyle gelmez. İşte bu, riayet edilmesi gerek lazım haklarındandır. Doğruya ulaşmaya en çağırıcı zaten odur ancak edepsiz bir şekilde ve kalbi rahatsız eden bir tavırla hataya karşı reddiyede bulunmak doğruyu tasavvur edebilmesine ve onu kast edebilmesine engel olur.

HATADAN DÖNMEK

Öğrenciye gerektiği gibi, öğretici kimseye de hata ettiği zaman hakka dönmesi gerekir. Hakkı söylediğinin dışında gördükten sonra doğru olan ona dönmektir ve falanca ne der diye bir şeyin onu bu hakka dönüşten engellememek gerekir.

Bu insafın ve hakka karşı alçakgönüllü olmanın bir alametidir. Vacip olup gerekli olan, ister büyük bir kimseden ister küçük bir kimseden gelsin –kimden gelirse gelsin- doğru olana tabi olmaktır.

Öğretici kimseye, hatalarına işaret edip onu uyaran, doğruya işaret eden-ki bunu onun cehalet üzere devam etmesini gidermek için yapar- bir öğrenci bahşetmesi, Allah’ın nimetlerindendir. Bundan dolayı Allah’a şükretmek gerekir sonra da Allah’ın eliyle onu nimeti verdiği kimseye-öğrenci ya da başka birisine- teşekkür etmesi gerekir.

BİLMEDİĞİ BİR MESELE DE ‘’BİLMİYORUM’’ DEMESİ

Öğretici kimselere gerekli olanların en büyüğü, bilmedikleri bir konuda ‘’bilmiyorum’’ ya da ‘’Allah Teâla daha iyi bilir’’ demeleridir. Bu onların değerleri ve kıymetleriyle çakışan bir şey değildir. Bilakis onların kıymetlerini arttırır. Bununla onların, dinlerinde kemale erdiklerine ve gerçeği, doğru olanı arama çabasında olduklarına delil getirilir.

BİLMEDİĞİ MESELELERDE TEVAKKUF ETMESİNİN FAYDALARI

Bunda birçok fayda vardır;

-Kendisine vacip olan budur,

-Tevakkuf edip ‘’Allah daha iyi bilir’’ dediğinde, hızlı bir şekilde bu konunun cevabı kendi araştırmasından ya da buna şahit olan bir kimseden gelir. Öğrenci kimse, hocasının tevakkuf edip durduğunu görünce ciddileşir, gayret verir ve bu meselenin ilmini tahsil etmek için ictihat eder ki böylece cevabı hocasına ithaf edebilsin, bu da ne güzel bir eserdir!

-Bilmediği bir mesele de tevakkuf etmesi, sika (adaletli ve zabt) sahibi oluşuna, emanetine ve cezmettiği meselelerdeki itkanına bir delil olur. Bilmediği meselelerde konuşmadığına da bir delil olacağı için; konuştuğu meselelerde bilerek konuştuğunda dair bir kanı oluşur. Açık meseleler bile olsa bu böyledir...

-Öğrenciler, hocalarının bilmedikleri meselelerde tevakkuf edip konuşmadıklarını görünce bu onlar için bu güzel yola (tevakkuf yoluna) girmeleri için bir irşat ve bir eğitim olur. Ameller ve hallerde tabi olmak sözler de tabi olmaktan daha güçlüdür (yani ameli olarak öğretilen bir durum sadece söz ile nasihat etmekten daha etkilidir).

ÖĞRENCİLER ARASI MÜNAZARA

Bu istenilene yardımcı olan unsurlardan birisi de, öğretmenin öğrencilere münazara ve delilleri getirerek tartışma yolunu açmasıdır. Bunda da amacın tek bir amaç olması lazım. Bu amaç ise; delillerin sonucunda ortaya çıkan racih görüşlere tabi olmaktır.

Şayet öğretici kimse bu işi iki gözünün ve (öğrencilerin) gözleri arasına dikerse, onların fikirleri aydınlanır, burhanları ve nerelerden deliller getirilir bunu bilirler ve hakka-hakikatlere tabi olurlar. Temel amaç ise; hakkı bilmek ve hakka tabi olmaktır.

TAASSUBUN YERİLMESİ

Kişilere ve onların sözlerine körü körüne bağlanmaktan şiddetle sakınmak gerekir. Taassup ile kastettiğimiz, münazara da ya da araştırma da kendi söylediği veya yücelttiği bir kimsenin söylediği sözü desteklemeye çalışmaktır.

Taassup ihlası giderir/samimiyetsizleştirir, ilim bahçesini giderir, hakikatlere karşı kör eder, zarar verici düşmanlık ve kin kapısını açar nasıl ki bunun tam aksi olan insaf; ilmin zineti, ihlasın adresi, nasihatleşmenin kendisi ve felahın anahtarıdır.

İLİM TALEBESİNİN DÜŞÜK OLANLARA MEYLETMESİNDEN SAKINDIRILMASI

Sonra dikkat edilmesi ve sakınılması gereken bir husus daha vardır ki bu, ilim talebesinin kibir, riya, şöhret gibi bozuk ve kötü kasıtlardan, amaçlardan ve ilmi dünyevi olanlara, bir yerde liderliğe, makama gelmek için bir araç edinmekten uzak durması, sakınması gerekir. Çünkü bu hal, gerçekten ilmin ehli olan kimselerin hallerinden değildir.

Kim bir ilmi öğrenir de bunu, kötü amaçları için kullanırsa onun ahirette hiçbir nasibi yoktur!

İLİMLE AMEL ETMEK

İlim ehline en gerekli hususlardan birisi de öğrenilen ve davet ettikleri ilmin kendi benliklerinde ahlak, amel ve başkalarına öğretilmesi şeklinde ittisaf etmesidir. Nitekim ilim ehli olan kimseler, güzel ahlakla ittisaf etmesi en gerekli ve layık olan kimselerdir. Ve aynı zamanda çirkin huylardan uzak durmaya da en gerekli ve layık kimselerdir.

Dış ve iç (zahiri ve batini) vacip olan amelleri yerine getirmeye ve haram olanları terk etmeye en evla kimseler de onlardır. Bunun sebebi onların başkalarının tahsil edemedikleri ilim ve marifetlerle ayrışmış olmalarıdır. Çünkü onlar insanlar için bir prototip ve örnektirler.

İnsanlar -isteseler de istemeseler de - bir çok meselelerinde alimlere uymak durumundadırlar. Çünkü onlara ilmin olmasıyla izale edilebilecek birçok itirazlar ve yaralayıcı fikirler uğramaktadır.

Ve yine Selef-i Salih öğrenilen ilimle amel ederek yeni bir ilim öğrenmeye yardım alıyorlardı. İlmiyle amel ettiği zaman bu ilim, istikrar bulur ve devam eder, büyür ve bereketleri çoğalır. İlmiyle ameli terk ettiği zaman ise; bu ilim ondan gider ya da bereketi yok olur.

İlmin ruhu ve kendisiyle hayat bulduğu temel esası, kendisiyle amel edilmesiyledir. Bu birçok şekilde zuhur eder, mesela, ahlakına yansıması, başkalarına öğretmesi, nasihatçi olması... gibi...

Yardım ve başarı Yüce ve üstün olan Allah iledir...

TALİM ETMENİN YOLU

Öğrenirken ya da öğretirken araştırma esnasında faydalı olan yola girilmesi gerekir. Öğretmen bir meseleyi açıklamaya başladığında ve öğrencilerin zihinlerine –güç yetirebildiği ölçüde tabir ederek, örnek vererek, tasvir metodunu kullanarak ve tahrir ederek -bu meseleyi ulaştırdığında, öğrenciler bu meseleyi iyice anlamadan diğer başka bir meseleye geçmez.

Öğretilmesi ve yerleştirmesi tam anlamıyla bitmemiş bir konudan öğrencileri diğer konulara geçirmez ta ki öğrenciler ihkam ile o meseleyi anlarlar.

Bir konuyu iyice öğrenmeden diğerine atlamak faydanın elde edilmesine –daha önce izah ettiğimiz üzere- engel olmaktadır.

ÖĞRENCİLERİN NOTLARINI TERKAR ETMELERİ

Öğrencilerin notlarını ve elde ettikleri birikimleri gözden geçirmeleri, tekrar etmeleri ve imtihan edilerek dahi olsa zihinlerinde iyice yerleştirmesi gerekir. Müzakere etmeye, dersi tekrar etmeye ve müracaat etmeye teşvik edilmeleri gerekir.

Çünkü öğrenmek, ağaç dikmeye benzer. Ders işlemek, tekrar etmek ise bu ağacı sulamak ve zararları olanları ondan def etmek demektir. Bu da ağacın nema bulup, sürekli bir şekilde büyümesi içindir.

ARKADAŞLIK ÂDÂBI

Öğrenciye hocasına saygı duyması ve ona karşı takınması gereken bazı edep kuralları olduğu gibi akranları ve arkadaşlarına takınması gereken edep kuralları vardır.

Kendiyle beraber ilim öğrenen arkadaşlarının üzerinde hakkı vardır. Hatta arkadaşların birbirleri üzerinde olan ve riayet edilmesi gereken haklarından daha fazladır onların hakları.

İlim yolunda arkadaşlık etmek birçok hakkı ve hukuku içerisinde toplamaktadır. Çünkü onların kardeşlik hakkı var, sohbet hakkı var, aynı hocadan ders alma, ona nispet edilme hakkı var. Öğrenciler bu hocanın çocukları konumundadır. Birbirlerine fayda vermeleri birer haktır.

Bu nedenle bilmeyen bir arkadaşına, ona kapalı kalan bir meseleyi açıklayarak, hayr ve iyilikte yardımlaşmaya teşvik ederek ve kendisine faydalı olacak hususun beyan ederek birbirlerine yardımcı olmaları –mümkün olduğu ve güç yetirdikleri ölçüde- gerekmektedir.

Beraberce toplandıkları anlarında, eksik olanın kendisinden daha iyi konumda olandan eksikliklerini tamamlayacağı bir ganimet olarak bilmesi gerekir bu vakitleri. Bilen bilmeyene öğretir, faydalı meseleleri birbirlerine tarh ederler ve himmetlerini üzerinde yoğunlaştıkları mesele üzerine düğüm ederler.

İNSANLARLA İŞTİGAL ETMENİN ZARARLARI

İlim talebesi insanlarla uğraşmaktan, hallerini teftiş etmekten ve ayıplarını aramaktan uzak dursun ve sakınsın. Çünkü bu hazır olan bir günahtır. İlim ehlinin günah işlemesi diğer avam insanların işledikleri günahtan daha büyüktür. Çünkü diğer insanlar onları örnek almaktalar ve insanlarla meşgul olmak faydalı maslahatları, değerli vakitleri zayi eder, ilmin nurunu giderir.

AZA KANAAT ETMEK

Bil ki; aza kanaat etmek ve maişette dengeli davranmak herkesten arzu edilen bir durumdur. Özellikle ilimle iştigal edenlerden... Çünkü ilim, amelin tamamının ya da büyük bir kısmının vazifesidir. Ne zaman ki, dünyevi işler ve zaruretlerle çakışsa, -çakışma oranında- bir eksiklik hâsıl olur. Dünya işlerinin sınırlandırılmasında en büyük etkenlerden birisi de, aza kanaat etmek ve dengeli davranmaktır. Ve (böylece) ilim talebesi, öğrenmesi gereken ilmine yönelir.

İLMİN YAYILMASI

Öğretmen ve öğrencilerin adaplarından birisi de, nasihat etmek ve faydalı ilimleri imkân nispetince yaymaktır. Hatta bir insan bir tek meseleyi öğrense sonra onu yaysa bu kendisi için ilminde bir bereket olur.

Çünkü ilmin meyvesi, insanların bu ilmi senden almasıdır. Kim ilmiyle cimri davranır, bencil olursa onun bedeninin ölümüyle ilmide ölür. Belki de o diri iken, o ilmi unutur. Nasıl ki, ilmini yayması, bilmeyenlere anlatması ikinci bir hayat mesabesindedir, ilmini korur ve Allah da amelinin cinsine göre ona mükâfat verir.

KALPLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ

İster öğreticiler olsun ister öğrenciler, ilim ehline gerekli hususlardan birisi de, kelimeleri birleştirici olmaları ve bunda da kalpleri birleştirici olmalarıdır. Şer ve düşmanlık, kin gibi sebepleri ortadan kaldırmaya karşı hırslı olmaları gerekir. Bu meseleyi gözlerinin arasına iyice yerleştirmeleri gerekir.

Her yolla bu asla ulaşmaya koşarlar, çünkü arzu edilen birdir, kasıt birdir, maslahat müşterektir... Bunu –ilim ehlinden kim olursa olsun- sevgiyle gerçekleştirmek için uğraş vermelidir.

İlimde bir ayağı ya da uğraşısı olan kimseler; zararlı amaçların kendilerini ele geçirip onları bu arzu edilen yüce amaçtan engellemesine izin vermemeleri gerekir.

Birbirlerini severler, birbirlerini savunurlar, hak yoldan inhiraf edenlere nasihat ederler. Birleşmenin ve sevginin zıddına çağıran cüz’i meselelerde tartışmayı kelimelerin birleştirilmesi olan kulli meselelerin önüne geçirmezler.

Avamdan ya da diğer ilmin düşmanı kimselerin, ilim ehli arasında bozgunculuğu yaymasına ve ortak olan kelimelerini dağıtmasına izin vermezler.

BİRLİK OLMANIN FAYDALARI

Bu yüce olan amacın gerçekleştirilmesinde sayılamayacak kadar birçok fayda ve yarar vardır. Şayet hiçbir fayda değil de sadece, Şâri (Allah Subhanehu ve Teâlâ)’nın her yolla teşvik ettiği dinin kendisinin olması olsaydı, bu bile yeterdi.

Bunu gerçekleştiren kimselerin en büyüğü, bunun (dinin ilmin) ehli olan kimselerdir. Ve bu ihlasa ve din için feda olmaya en büyük delillerdendir. Ki bu ikisi dinin ruhudur, çemberin kutbudur. Bununla kul, kitap ve sünnette –burada konunun alamayacağı kadar çok-kendileri hakkında övgülerin varit olduğu gerçek ilmin ehlinden olur.

Ve bunda aynı zamanda, ilmin çoğaltılması, ona ulaşma yollarının genişletilmesi vardır. İlim ehlinin yolları bir olursa, böylece birbirlerinde faydalanmak ve birbirlerine-bilmedikleri hususları- öğretmek mümkün olur. Ama birlerinden ayrı köşelerde, inhiraf etmiş bir şekilde olurlarsa, faydaları kesilir, yerini zıddına alır. Yani, buğz etme, taassup, her gurubun diğer gurubun ayıplarını ve kusurlarını teftiş etmesi, yaralamak için tevessül etmesi gibi durumları hasıl olur. Bütün bunlar dine ve akla zıt şeylerdir. Bunlar aynı zamanda Selef-i Salih’in üzerinde bulunduğu duruma aykırıdır ne var ki cahil kimse bunu dinden zannetmektedir.

Allah’ın kendisini muvaffak kıldığı kimseyi;

Allah’a onu tevhit edip birleyerek, zahiri ve batini Allah’a olan kulluk görevini yerine getirir ve bunda da ihlaslı ve ecrini Allah’tan bekler bir vaziyette nasihatli olarak görürsün...

Bu kimseyi, Allah’ın kitabına –kitabın kendisine ve içinde barındırdıklarına- iman eder, onu, onunla ilgili olan ve ondan dallanıp budaklanan şeriat ilimlerini öğrenmeye yönelir bir şekilde nasihatli görürsün...

Bu kimseyi, Rasul (Sallallahu aleyhi ve sellem)’e ve onun dinin asıllarından ve dallarından getirdiklerine iman ederek, Onun sevgisini Allah’a olan sevgiden sonra herkesin sevgisinin önüne geçirerek, şeriatın zahir ve batın hallerinde ona ittiba ederek nasihatli görürsün...

Bu kimseyi, Müslümanların imamlarına, yöneticilerinden âlimlerine ve liderlerine iyilik sevgisi besleyerek, söz ve amelde onlara yardımcı olduğunu, tebanın sevgiyle onlara itaatte birleşmesinde ve onlara zarar verici muhalefette bulunmalarına engel olarak yardımcı olmasında nasihatli görürsün...

Bu kimseyi, Müslümanların tamamına, kendi nefsi için sevdiklerini onlar için sever olarak ve kendi nefsi için kerih gördüklerini onlar içinde kerih görür bir halde mümkün olduğu derecede onlara her hayrı ulaştırır bir şekilde nasihatli görürsün...

Dışı içini doğrular, sözleri amellerini doğrular, bu büyük esasa ve dosdoğru yola davet eder...

Allah Teâlâ’dan bizleri kendi sevgisiyle, sevdiği kimsenin sevgisiyle ve sevgisine ulaştıran amellere muvaffak kılmasıyla rızıklandırmasını isteriz... Katından bizlere bir rahmet bahşetmesini dileriz...

Şüphe yok ki Allah, Vehhab’tır...

Salât ve selam da Rasul Muhammed (aleyhisselam)’adır...